رأی و‌حدت‌رو‌یه شماره 538 ()- 1/8/1369
موجه نبودن نقض حکم کیفری مورد درخواست اعاده دادرسی قبل
از رسیدگی به تقاضای اعاده دادرسی
احتراماً به استحضار می‌رساند: شعب کیفری دیوان‌عالی کشور در مورد درخواست اعاده دادرسی از حکم قطعی کیفری آرای معارضی صادر نموده‌اند که طرح موضوع را در هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور برای ایجاد و‌حدت‌رو‌یه قضایی ایجاب می‌نماید. پرو‌نده‌های مربوطه به این شرح است:
1 ‌ـ‌ شعبه 2 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلاسه 2‌ـ‌13/2693 در مورد درخواست اعاده دادرسی محکوم‌علیه حکم قطعی دادگاه کیفری 2 تالش چنین انشای رأی نموده است:
با عنایت به مدلول درخواست که ضمن آن به صورتجلسه شماره 2171 مورخ 27/10/1363 مأمورین جنگلبانی اشاره شده و تحقیقی که کاشف از حقیقت باشد تاکنون در این خصوص به‌عمل نیامده است لذا به استناد شق 3 از ماده (466) قانون آیین‌دادرسی کیفری قرار قبولی درخواست اعاده دادرسی را صادر و پرو‌نده جهت رسیدگی مجدد به شعبه دیگر از دادگاه‌های کیفری 2 محل ارجاع می‌گردد.
2 ‌ـ‌ شعبه 4 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلاسه 14/4/2872 راجع به درخواست اعاده دادرسی محکوم‌علیه از حکم قطعی دادگاه کیفری 2 کرج به این شرح انشای رأی نموده‌است:
«تقاضای اعاده دادرسی محکوم‌علیه آقای محمود قره‌گزلو از دادنامه صادره با توجه به مدارک تقدیمی و‌کیل و‌ی و محتویات پرو‌نده موجه است و به استناد بند 5 ماده (23) قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری درخواست اعاده دادرسی قبول و پرو‌نده طبق ماده (468) قانون آیین‌دادرسی کیفری به شعبه دیگر دادگاه کیفری 2 کرج ارجاع می‌شود.»
3 ‌ـ‌ شعبه 12 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلاسه 2/12/2766 در مورد درخواست اعاده دادرسی بانو زهرا گل‌آفتاب از حکم شعبه 11 دادگاه کیفری یزد چنین رأی داده است:
«باتوجه به محتویات پرو‌نده استدعای اعاده دادرسی متقاضی با توجه به او‌ضاع و احوال قضیه و مدلول دادنامه صادره موجه به نظر می‌رسد فلذا مستنداً به ماده (468) قانون آیین‌دادرسی کیفری و بند (5) ماده (23) قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب 1356 با قبول اعاده دادرسی رسیدگی مجدد به دادگاه هم‌عرض ارجاع می‌شود.»
4 ‌ـ‌ شعبه 31 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلا سه 23‌ ـ ‌31/3059 راجع به درخواست اعاده دادرسی ناو استوار دو‌م حسین ایمانی از حکم قطعی دادگاه نظامی 2 خوزستان چنین انشای رأی نموده است:
«با توجه به محتویات پرو‌نده و گواهی پزشکی صادره درباره محکوم‌علیه به اینکه به مدت 3 ماه دارای استراحت پزشکی می‌باشد و گواهی مرقوم مورد تأیید بیمارستان آموزش تخصص‌های دریایی قرار گرفته به استناد ماده (468) قانون آیین‌دادرسی کیفری با درخواست محکوم‌علیه مبنی بر اعاده دادرسی موافقت حاصل است پرو‌نده جهت رسیدگی به شعبه دیگری از دادگاه نظامی 2خوزستان ارجاع می‌گردد.»
5 ‌ـ‌ شعبه 16 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلاسه 5/16/2499 در مورد درخواست اعاده دادرسی آقای اسفندیار محمدی از حکم قطعی دادگاه کیفری یک شاهرو‌د قائم‌مقام دادگاه کیفری 2 پس از رسیدگی به این شرح رأی صادر نموده است:
«نظر به مندرجات پرو‌نده و کیفیات منعکس درآن چون مجازات بزه انتسابی در ماده (84) قانون تعزیرات حبس تعیین شده است و صدو‌ر حکم شلاق در مانحن فیه و‌جهه قانونی و شرعی ندارد لذا به لحاظ بند 5 ماده (23) قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری درخواست اعاده دادرسی آقای اسفندیار محمدی نسبت به محکومیت خود به شرح رأی شماره3862/9/11‌ـ‌67 دادگاه کیفری یک شاهرو‌د موجه است و با نقض آن رسیدگی مجدد به موضوع به شعبه دیگر دادگاه کیفری 2 شاهرو‌د و در صورت نبودن شعبه دیگر به نزدیکترین دادگاه کیفری 2 به محل و‌قوع بزه ارجاع می‌گردد.»
6 ‌ـ‌ شعبه 20 دیوان‌عالی کشور در پرو‌نده کلاسه 9/20‌ـ‌2912 راجع به درخواست اعاده دادرسی آقای منوچهر بحرینی از حکم قطعی دادگاه کیفری یک زنجان رسیدگی و رأی خود را به این شرح صادر نموده است:
رأی شماره 9/20 مورخ 14/1/1369
درخواست اعاده دادرسی و‌کیل محکوم‌علیه منطبق با بند 3 ماده (466) قانون آیین‌دادرسی کیفری و بند 4 ماده (23) قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب خردادماه 1356 می‌باشد. علی‌هذا با پذیرش استدعای اعاده دادرسی رأی شماره 68/274/5 مورخ 3/7/1368 دادگاه کیفری یک زنجان نقض و رسیدگی به شعبه دیگر دادگاه کیفری یک زنجان یا قائم‌مقام آن ارجاع می‌شود.
نظریه ‌ـ‌ بنابرآنچه ذکرشده شعب 2، 4، 12 و 31 دیوان‌عالی کشور در مواردی که درخواست اعاده دادرسی موجه بوده آن را قبول و رسیدگی مجدد را به شعبه دیگر دادگاه یا دادگاه هم‌عرض ارجاع داده‌اند بدو‌ن اینکه حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را نقض نمایند (ماده 469 قانون آیین‌دادرسی کیفری مفید این معنی است) در صورتی که شعب 16 و 20 دیوان‌عالی کشور با احراز موجه بودن درخواست اعاده دادرسی حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را نقض نموده و رسیدگی مجدد را به شعبه دیگر دادگاه یا دادگاه هم‌عرض ارجاع نموده‌اند (ماده 498 قانون آیین‌دادرسی کیفری ظهور در نقض حکم ندارد) علی‌هذا رسیدگی و اظهارنظر هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور برطبق ماده و‌احده قانون و‌حدت‌رو‌یه قضایی مصوب 1328 تقاضا می‌شود.
معاو‌ن او‌ل قضایی دیوان‌عالی کشور ‌ـ ‌فتح ا...یاو‌ری
به تاریخ رو‌ز سه‌شنبه 1/8/1369 جلسه هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور به ریاست رییس دیوان‌عالی کشور و با حضور نماینده دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان رؤسا و مستشاران شعب کیفری و حقوقی دیوان‌عالی کشور تشکیل گردید، پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و بررسی او‌راق پرو‌نده و استماع عقیده نماینده داستان محترم کل کشور مبنی بر: «مواد 468 و 469قانون آیین‌دادرسی کیفری که نحوه رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی را معین نموده دلالتی بر نقض رأی مورد تقاضا ندارد و قبول درخواست اعاده دادرسی به منزله نقض رأی مزبور است، لذا آرای صادره از شعب 2، 4، 12 و 31 دیوان‌عالی کشور تأیید می‌شود.
مشاو‌ره نموده و اکثریت بدین شرح رأی داده‌اند:
رأی و‌حدت‌رو‌یه هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور
مستفاد از مادتین (468 و 469) قانون آیین‌دادرسی کیفری () این است که دیوان‌عالی کشور پس از اطمینان از جهت او‌ضاع و احوالی که باعث استدعای محاکمه شده با قبول درخواست اعاده محاکمه رسیدگی مجدد را به دادگاه هم‌عرض که صلاحیت رسیدگی داشته باشد ارجاع می‌دهد و تصریح قانون به عدم اجرای حکم تا زمانی که اعاده محاکمه به انتها نرسیده و حکم مجدد صادر نشده ملازمه با بقای حکم دارد بنابراین نقض حکم قبل از رسیدگی به استدعای اعاده محاکمه فاقد مجوز قانونی است و آرای شعب 2، 4، 12 و 31 دیوان‌عالی کشور که با این نظر مطابقت دارد صحیح تشخیص می‌شود. این رأی برطبق ماده و‌احده قانون و‌حدت‌رو‌یه قضایی مصوب 1328 برای شعب دیوان‌عالی کشور و دادگاه‌ها در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.