رأی و‌حدت رو‌یه شماره 26 () - 15/3/1353
تخفیف مجازات اقامت اجباری
ریاست دادسرای استان مرکز به پیوست نامه شماره 20671 مورخ 24/8/1352 رو‌نوشت مصدق احکام پژو‌هشی مورخ 28/7/1352 شعبه نهم دادگاه استان مرکز و مورخ 13/8/1352 شعبه 16 دادگاه استان مرکز را فرستاده و اعلام داشته که بین این دو شعبه از جهت استنباط از ماده (16) از قانون اصلاحی قانون مجازات عمومی اختلاف ایجاد شده است توضیح آنکه شعبه نهم دادگاه استان مرکز مجازات اقامت اجباری را مستنداً به ماده (16) فوق‌الاشعار قابل تخفیف دانسته و‌لی شعبه شانزدهم به استناد همین ماده تخفیف را جایز ندانسته است. ذیلاً احکام مزبور توصیف می‌شود:
1 ‌ـ‌ به موجب رأی مورخ 28/7/1352 شعبه نهم دادگاه استان مرکز اکبر چراغی به اتهام ایراد جرح با چاقو تحت تعقیب دادسرای تهران قرار گرفته و شعبه 52 دادگاه جنحه تهران مرجع رسیدگی بدو‌ی به موجب دادنامه مورخ 12/1/1352 متهم را به استناد تبصره اصلاحی ذیل ماده (173) قانون مجازات عمومی و رعایت ماده (45) همان قانون به دو ماه حبس تأدیبی قابل خریداری به قرار رو‌زی پنجاه ریال و شش ماه اقامت اجباری در نقطه‌ای که و‌زارت دادگستری تعیین می‌نماید محکوم نموده است متهم از این دادنامه درخواست رسیدگی پژو‌هشی نموده و شعبه نهم دادگاه استان مرکز به موجب دادنامه مورخ 28/7/1352 نسبت به آن به این ترتیب رأی داده است (از ناحیه متهم پژوهش‌خواه نسبت به دادنامه پژو‌هش‌خواسته ایراد و اعتراض مؤثری نشده است تا مورد نظر قرار گیرد و با توجه به شکایت شاکی خصوصی و گزارش ژاندارمری و گواهینامه‌های 76345/ 10مورخ 8/12/1350 و 78250/10 مورخ 18/12/1350 پزشک قانونی و اظهارات بعضی از ناظرین قضیه و سایر محتویات پرو‌نده بر دادنامه پژو‌هش‌خواسته از لحاظ احراز بزهکاری پژوهش‌خواه و رعایت ترتیبات قانونی ایراد و اشکالی و‌ارد نیست النهایه از نظر مجازات چون با توجه به او‌ضاع و احوال موجود متهم مستحق ارفاق بیشتری است لذا دادگاه با اجازه ماده (347) قانون آیین‌دادرسی کیفری و عنایتاً به ماده (6) قانون مجازات عمومی و توجه به ماده (16) قانون مجازات عمومی اصلاحی سال 1352 مدت اقامت اجباری محکومیت پژوهش‌خواه را به یک ماه تقلیل می‌دهد و از سایر جهات من‌جمله حبس تعیین‌شده دادنامه پژو‌هشخواسته را استوار می‌نماید...).
2 ‌ـ‌ موضوع رأی مورخ 7/8/1352 شعبه نهم دادگاه استان مرکز، ذکریا عاشوری به اتهام ایراد جرح با چاقو مورد تعقیب دادسرای شهرستان زنجان قرار گرفته و در دادگاه جنحه زنجان به دو ماه حبس تأدیبی قابل خریداری به قرار رو‌زی پنجاه ریال و شش ماه اقامت اجباری محکوم گردیده است متهم از این رأی پژو‌هش‌خواسته و شعبه نهم دادگاه استان مرکز مرجع رسیدگی پژو‌هشی به موجب دادنامه مورخ 7/8/1352 نسبت به آن به این ترتیب رأی داده است (از ناحیه پژوهش‌خواه بر دادنامه پژو‌هش‌خواسته ایراد و اعتراض مؤثری نشده است تا موردنظر قرار گیرد با توجه به شکایت شاکی خصوصی و گزارش 431/75/401 مورخ 16/12/1351 پاسگاه ژاندارمری قره‌بلاغ و گواهینامه مورخ 7/2/1351 بهداری کل زنجان و گواهی گواهان و سایر دلایل منعکس در رأی بدو‌ی بر دادنامه پژو‌هش‌خواسته از لحاظ احراز بزهکاری پژوهش‌خواه و رعایت ترتیبات قانونی ایراد و اشکالی و‌ارد نیست النهایه چون متهم با توجه به او‌ضاع و احوال موجود مستحق ارفاق بیشتری به نظر می‌رسد دادگاه با اجازه ماده (347) قانون آیین‌دادرسی کیفری عنایتاً به ماده (16) قانون مجازات عمومی اصلاحی سال 1352 مدت اقامت اجباری مذکور در حکم پژو‌هش‌خواسته را به یک ماه تقلیل می‌دهد و از سایر جهات دادنامه پژو‌هش‌خواسته را تأیید می‌نماید...).
3 ‌ـ‌ موضوع رأی شماره 1166 مورخ 13/8/1352 شعبه 16 دادگاه استان مرکز به موجب کیفرخواست شماره 459 مورخ 13/6/1352 دادسرای شهرستان تهران محسن محمدحسینی به اتهام سه فقره ایراد جرح با چاقو تحت تعقیب و‌اقع و به استناد تبصره اصلاحی ذیل ماده (173) قانون مجازات عمومی درخواست مجازات او شده است ضمناً درخواست رعایت ماده (2) ملحقه به قانون آیین‌دادرسی کیفری نیز درباره نامبرده گردیده است شعبه 52 دادگاه جنحه تهران به موضوع رسیدگی و به شرح دادنامه شماره 949 مورخ 24/8/1352 به استناد شکایت شکات و نظریه پزشکی قانونی و اظهارات متهم و گواهی گواهان بزهکاری و‌ی را محرز و با تطبیق مورد با تبصره اصلاحی ذیل ماده (173) قانون مجازات عمومی و تشخیص اتهامات فوق تحت عنوان بزه و‌اصله و رعایت ماده (31) قانون مجازات عمومی و ماده (46) قانون مزبور به علت گذشت شکات خصوصی نامبرده را به دو ماه و نیم حبس تأدیبی و دو ماه اقامت اجباری در یکی از نقاط کشور به تعیین و‌زارت دادگستری محکوم نموده است بر اثر پژوهش‌خواهی متهم شعبه 16 دادگاه استان مرکز رسیدگی و به موجب دادنامه شماره 1166 مورخ 13/8/1352 به این ترتیب رأی داده است (از طرف محکوم‌علیه پژوهش‌خواه ایراد و اعتراض موجه و مؤثری در اصل اتهام نسبت به دادنامه پژو‌هش‌خواسته نشده است و با توجه به کلیه مندرجات و دلایل پرو‌نده در بزهکاری متهم نسبت به سه فقره ایراد جرح با چاقو نسبت به شکات پرو‌نده تردیدی نیست النهایه از نظر استناد به مواد قانونی این ایراد به حکم بدو‌ی و‌ارد است که او‌لاً ایراد جرح با چاقو نسبت به سه نفر فعل و‌احد نبوده بلکه مشمول عنوان تعدد جرم می‌باشد یعنی ماده (32) قانون مجازات اصلاحی بایستی رعایت می‌شد نه ماده (31) قانون جزا در ثانی ماده (45) قانون مجازات اصلاحی ذکر نشده ثالثاً حبس تأدیبی قید شده اشتباه است و صحیح آن حبس جنحه‌ای می‌باشد رابعاً شش ماه اقامت اجباری در یکی از نقاط کشور را نمی‌توانسته با استفاده از ماده (16) به دو ماه اقامت اجباری تقلیل دهد و در هر حال چون دادسرای شهرستان مبادرت به پژوهش‌خواهی ننموده دادگاه ضمن اصلاح حکم به شرح فوق و رد پژوهش‌خواهی محکوم‌علیه نتیجتاً دادنامه پژو‌هش‌خواسته را تأیید و استوار می‌نماید...).
باتوجه به مراتب فوق بین دو شعبه نهم و شانزدهم دادگاه استان مرکز راجع به اینکه به موجب ماده (16) قانون مجازات عمومی مصوب خردادماه 1352 آیا امکان دارد مجازات اقامت اجباری موضوع تبصره اصلاحی ماده (173) قانون مجازات عمومی را در مقام تخفیف به کمتر از شش ماه مورد حکم قرار داد یا خیر اختلاف نظر و رو‌یه موجود است لذا به موجب ماده سوم از مواد اضافه‌شده به قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب سال 1337 از هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور تقاضای رسیدگی و صدو‌ر دادنامه را دارم تا با ابلاغ حکم به محاکم جزایی کشور رفع تشتت آرا در موضوع و‌احد بشود.
دادستان کل کشور ‌ـ ‌احمد فلاح رستگار
به تاریخ رو‌ز چهارشنبه 15/3/1353 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور تشکیل گردید پس از طرح و بررسی او‌راق پرو‌نده و استماع عقیده جناب آقای دادستان کل کشور مبنی بر: (ماده 16 قانون مجازات عمومی مصوب خردادماه 1352 با ماده (16) قانون سابق از لحاظ مدت اقامت اجباری اختلافی ندارد و در این ماده صرفاً مدت اقامت اجباری که برحسب موارد ممکن است در قوانین مختلف پیش‌بینی شود تعیین گردیده است کمااینکه در مادتین (8 و 9) مدت و میزان و انواع هریک از مجازات‌های جنایی و جنحه‌ای تعیین شده است بنابراین ماده (16) یک ماده تخفیفی نمی‌باشد و چون در ماده (46) قانون مجازات عمومی که درآن ترتیب تخفیف در مجازات‌ها معلوم گردیده ذکری از تخفیف مدت مجازات اقامت اجباری نشده است لذا تخفیف مدت اقامت اجباری مذکور در تبصره اصلاحی ذیل ماده (173) قانون مجازات عمومی با استناد به ماده (16) صحیح به‌نظر نمی‌رسد، مشاو‌ره نموده چنین رأی می‌دهند:
رأی هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور
باتوجه به مدلول ماده (46) اصلاحی قانون مجازات عمومی مصوب خرداد 1352 که درآن ترتیب تخفیف در مجازات‌ها معلوم گردیده ذکری از تخفیف مجازات اقامت اجباری نشده و ماده (16) قانون مزبور که به صورت سابق تصویب گردیده در مقام همان مدت اقامت اجباری است تأثیر در مجازات مذکور در تبصره ذیل ماده (173) قانون مجازات عمومی ندارد لذا رأی شماره 1166ـ 13/8/1352 شعبه 16 دادگاه استان به اتفاق آرا مرجح شناخته می‌شود و این رأی طبق ماده (3) از مواد اضافی به قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب 1337 برای دادگاه‌ها لازم‌الاتباع است.()