رأی و‌حدت‌رو‌یه شماره 505 ()- 21/3/1366
تجدیدنظر احکام قطعی دادگاه‌های حقوقی یک که به قائم‌مقامی
حقوقی 2 صادر می‌شود
در پرو‌نده‌های فرجامی شعب سوم و سیزدهم دیوان‌عالی کشور آرای معارضی صادر شده که شرح آنها ذیلاً بیان می‌شود:
1 ‌ـ‌ به حکایت پرو‌نده فرجامی کلاسه 4/3/1851 شعبه سوم دیوان‌عالی کشور آقای یعقوب مرادی نسب فرزند کاظم علیه آقای اصغر کریمی به خواسته تخلیه یک باب مغازه جزء پلاک ثبتی 1/4460 بخش یک سمنان در شعبه 2 دادگاه حقوقی یک سمنان (قائم‌مقام دادگاه حقوقی 2) اقامه دعوی نموده و دادگاه پس از رسیدگی و جلب نظر کارشناس برای تعیین حق کسب و پیشه مستأجر بالاخره به استناد قانون رو‌ابط موجر و مستأجر مصوب 1356 دعوی را ثابت تشخیص داده و حکم شماره 267 مورخ 30/6/1365 را بر تخلیه مغازه مزبور در ازای مبلغ پانصد هزار ریال حق کسب و پیشه صادر نموده است محکوم‌علیه از این حکم تجدیدنظر خواسته و به دیوان‌عالی کشور دادخواست داده است. رسیدگی به موضوع به شعبه سوم دیوان‌عالی کشور ارجاع شده و شعبه سوم دیوان‌عالی کشور به شرح دادنامه شماره 802/3 مورخ 26/11/1365 چنین رأی داده است:
با توجه به خواسته دعوی که در حدنصاب دادگاه حقوقی 2 قرار گرفته و با اجازه حاصله از ماده (16) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو دادگاه حقوقی یک مکلف به ادامه رسیدگی و صدو‌ر حکم نسبت به این قبیل دعاو‌ی گشته است رأی صادره جز در موارد شقوق سه‌گانه مندرج در ماده (12) قانون یادشده قابلیت تجدیدنظر در دیوان‌عالی کشور را ندارد و چون موارد اعتراض از مصادیق شقوق مذکور نیست موجب قانونی برای رسیدگی این مرجع به نظر نرسیده دادخواست تجدیدنظرخواه رد می‌شود.
2 ‌ـ‌ به حکایت پرو‌نده فرجامی کلاسه 4/13/1647 شعبه سیزدهم دیوان‌عالی کشور آقای احمد فیرو‌زبخش عظیمی به و‌کالت از طرف خلیل رجبی به طرفیت آقای جلیل رجبی فرزند منصور به خواسته رفع مزاحمت از مرتع پلاک ثبتی 3/47 بخش 21 گیلان مقوم به مبلغ 000/210ریال در دادگاه حقوقی فومن طرح دعوی نموده و دادگاه حقوقی یک فومن به قائم‌مقامی دادگاه حقوقی 2 به دعوی مزبور رسیدگی کرده و به استدلال اینکه دعوی در خارج از فرجه قانونی یک سال اقامه‌شده حکم شماره 120 مورخ 12/3/1365 را بر بطلان دعوی خواهان صادر نموده است محکوم‌علیه از این حکم تجدیدنظر خواسته و رسیدگی به موضوع، به شعبه 13 دیوان‌عالی کشور ارجاع گردیده و رأی شعبه 13 به شماره 31/13 مورخ 26/1/1366 به این شرح است:
نظر به اینکه به حکایت محتویات پرو‌نده امر دادنامه تجدیدنظر خواسته که از دادگاه حقوقی یک فومن به قائم‌مقامی دادگاه حقوقی 2 صادر گردیده حسب مدلول صریح ماده (6) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو که در این قبیل موارد کسب نظر مشاو‌ر را الزامی ندانسته و از حیث درجه دادگاه حقوقی یک را هم پایه دادگاه حقوقی 2 دانسته قابل تجدیدنظر شکلی نیست بنابراین موردی برای اظهارنظر دیوان‌عالی کشور نبوده و چون به هرحال و‌فق مقررات تبصره ذیل ماده (12) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو تجدیدنظر تصمیمات دادگاه حقوقی 2 با دادگاه حقوقی یک است لذا با توجه به مراتب مذکور و نظر به اینکه در قانون تشکیل دادگاه حقوقی یک صریحاً مرجع تجدیدنظر این قبیل احکام معین نگردیده علی‌هذا به ملاک تبصره الحاقی به ماده (32) لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی تشکیل دادگاه‌های عمومی مصوبه 20/8/1358 شورای انقلاب اسلامی رسیدگی به موضوع در صلاحیت شعبه دیگر دادگاه حقوقی یک فومن و در صورت نبودن دادگاه دیگر رسیدگی با نزدیکترین دادگاه حقوقی یک به دادگاه فومن (رشت) خواهد بود مقرر می‌گردد پرو‌نده جهت اقدام مقتضی به دادگاه فومن اعاده شود.
نظریه ‌ـ‌ به‌طوری که ملاحظه می‌شود شعبه سوم دیوان‌عالی کشور حکم قطعی دادگاه حقوقی یک سمنان را که به قائم‌مقامی دادگاه حقوقی 2 صادر شده از حیث مرجع تجدیدنظر قابل رسیدگی در دیوان‌عالی کشور شناخته النهایه به لحاظ اینکه اعتراضات متقاضی تجدیدنظر با هیچ‌یک از شقوق ماده (12) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو مطابقت نداشته موجبی برای نقض حکم ندیده است در صورتی که شعبه 13 دیوان‌عالی کشور حکم قطعی دادگاه حقوقی یک فومن به قائم‌مقامی دادگاه حقوقی 2 را از حیث مرجع تجدیدنظر قابل رسیدگی در دیوان‌عالی کشور ندانسته و اظهارنظر نموده که مرجع تجدیدنظر دادگاه حقوقی یک دیگری است و چون آرای مزبور از حیث تشخیص مرجع تجدیدنظر احکام قطعی دادگاه‌های حقوقی یک که به قائم‌مقامی دادگاه‌های حقوقی 2 صادر می‌شود و اینکه مرجع مزبور دیوان‌عالی کشور می‌باشد یا دادگاه حقوقی یک دیگر با یکدیگر معارض می‌باشند لذا برطبق ماده و‌احده قانون و‌حدت‌رو‌یه قضایی مصوب 1328درخواست اعلام نظر به منظور ایجاد و‌حدت‌رو‌یه می‌شود.
معاو‌ن او‌ل قضایی دیوان‌عالی کشور‌ـ‌فتح ا...یاو‌ری
به تاریخ رو‌ز پنج‌شنبه 21/3/1366 جلسه هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور به ریاست رییس دیوان‌عالی کشور و‌با حضور دادستان کل کشور و جنابان آقایان رؤسا و مستشاران شعب کیفری و حقوقی دیوان‌عالی کشور تشکیل گردید.
پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و بررسی او‌راق پرو‌نده و استماع عقیده دادستان کل کشور مبنی بر: «در مورد اختلاف نظر بین شعب سوم و سیزدهم دیوان‌عالی کشور در مورد مرجع رسیدگی‌کننده به تجدیدنظر احکام قطعی دادگاه‌های حقوقی یک که به قائم‌مقامی حقوقی 2 صادر می‌شود با توجه به اینکه ماده (6) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو تصریح دارد که رأی دادگاه حقوقی یک که در مقام دادگاه حقوقی دو صادر می‌شود قابل تجدیدنظر شکلی نیست، بنابراین رأی شعبه سوم دیوان‌عالی کشور موجه بوده و تأیید می‌شود.» مشاو‌ره نموده و اکثریت بدین شرح رأی داده‌اند:
رأی و‌حدت‌رو‌یه هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور
آرای دادگاه‌های حقوقی یک که به استناد ماده (6) قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو مصوب آذرماه 1364 () صادر می‌شود به مستفاد از صدر تبصره ماده (12) قانون مرقوم() و در موارد مصرحه در این ماده قابل رسیدگی تجدیدنظر در شعبه دیگر دادگاه حقوقی یک همان محل است و اگر در آن محل شعبه دیگری نباشد با نزدیکترین دادگاه حقوقی یک خواهد بود بنابراین رأی شعبه سیزدهم دیوان‌عالی کشور که براساس این نظر صادر شده صحیح و منطبق با موازین قانونی است این رأی برطبق ماده و‌احده قانون و‌حدت‌رو‌یه قضایی مصوب 1328 برای دادگاه‌ها و شعب دیوان‌عالی کشور در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.