هیأت وزیران در جلسه مورخ 14 / 12 / 1384 بنا به پیشنهاد شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار و به استناد تبصره ماده (5) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1384ـ اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار را به شرح زیر تصویب نمود:

اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار
مصوب 1384,12,14با اصلاحات و الحاقات بعدی

فصل اول ـ کلیات

ماده 1ـ در اجرای ماده (5) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1384ـ مجلس شورای اسلامی که پس از این «قانون» نامیده می‌شود، اساسنامه سازمان بورس و اوراق بهادار که در این اساسنامه اختصاراً «سازمان» نامیده می‌شود، به منظور تحقق اهداف و انجام وظایف تعریف شده در قانون از جمله نظارت بر بورسهای اوراق بهادار و کالایی، به شرح زیر می‌باشد.

ماده 2ـ اصطلاحات و واژه‌های اختصاری تعریف شده در ماده یک قانون، در این اساسنامه نیز به‌ کار برده می‌شود.

ماده 3ـ سازمان، مؤسسه عمومی غیردولتی است و مقررات مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی آن به تصویب شورا می‌ رسد.

ماده 4ـ مدت فعالیت سازمان از تاریخ تأسیس نامحدود است.

ماده 5 (اصلاحی 17/02/1391)ـ مرکز اصلی سازمان در تهران به نشانی میدان ونک خیابان ملاصدرا، شماره (13) است و تغییرات بعدی آن با تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی امکان‌پذیر می‌باشد.

ماده 6ـ انحلال سازمان و تعیین تکلیف اموال و دارایی‌های آن و چگونگی ایفای تعهدات پس از انحلال، به‌ موجب قانون خواهد بود.

فصل دوم ـ ارکان سازمان

ماده 7ـ ارکان سازمان عبارتند از:
الف ـ شورا
ب ـ هیأت مدیره
پ ـ رئیس سازمان
ت ـ حسابرس ـ بازرس

ماده 8 ـ شورا انجام وظایف مذکور در ماده (4) قانون را بر عهده دارد.

تبصره ـ به منظور حفظ ثبات و آرامش بازار اوراق بهادار، شورا می‌تواند در شرایط اضطراری برخی از اختیارات خود را به رئیس شورا تفویض نماید. آیین ‌نامه تشخیص شرایط اضطراری و نیز حدود اختیارات قابل تفویض به رئیس شورا به تصویب شورا خواهد رسید.

فصل سوم ـ هیأت مدیره

ماده 9ـ هیأت مدیره سازمان متشکل از پنج عضو است که انجام وظایف مذکور در ماده (7) قانون را بر عهده خواهند داشت. اعضای هیأت مدیره از میان افراد امین و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی و منحصراً از کارشناسان بخش غیردولتی به پیشنهاد رئیس شورا و با تصویب شورا برای مدت پنج سال انتخاب می‌شوند. رئیس شورا حکم اعضای هیأت مدیره را صادر می‌کند.

ماده 10ـ اعضای هیأت مدیره قبل از آغاز به کار در سازمان موظفند در جلسه شورا حاضر شوند و به شرح زیر سوگند یادکنند:
اینجانب که عضویت در هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار را پذیرفته‌ام، با آگاهی کامل از مسؤولیت خود در این سمت، به خداوند قادر و متعال سوگند یاد می‌کنم که وظایف قانونی خود را در این زمینه به نحو احسن انجام دهم و نهایت دقت و بی‌طرفی را به‌کار بندم و در دوره مسؤولیت خود از هیچ کوششی در جهت نیل به اهداف و انجام وظایف قانونی سازمان دریغ نورزم و در تصمیمات خود همواره مصالح کشور و عموم مردم ایران را در نظر گیرم و اسرار سازمان و هیأت مدیره را حتی پس از پایان دوره مسؤولیت خود، حفظ و فقط در چارچوب قانون و مقررات اظهار کنم.

تبصره ـ سوگند نامه با درج نام و نام خانوادگی و تاریخ ادای سوگند توسط هریک از اعضای هیأت مدیره امضا و در دبیرخانه شورا نگهداری خواهد شد.

ماده 11ـ اعضای هیأت مدیره باید به طور تمام ‌وقت در خدمت سازمان باشند و به هیچ‌ وجه حق اشتغال یا پذیرش مسؤولیت در سایر دستگاه‌ها، بنگاه‌ها و نهادها اعم از دولتی و غیردولتی را ندارند.

ماده 12ـ حقوق، مزایا و پاداش اعضای هیأت مدیره را شورا تعیین می‌کند.

ماده 13ـ رئیس هیأت مدیره از بین اعضای هیأت مدیره، با پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورا برای مدت سی‌ماه تعیین خواهد شد. رئیس هیأت مدیره، رئیس سازمان و بالاترین مقام اجرایی سازمان است.

تبصره 1ـ انتخاب مجدد رئیس هیأت مدیره برای دوره‌های بعد، تا انقضای دوره عضویت وی در هیأت مدیره بلامانع است.

تبصره 2ـ نایب رئیس را هیأت مدیره از بین اعضا انتخاب می‌کند.

ماده 14ـ هیأت مدیره باید حداقل هر ماه یک‌بار تشکیل جلسه دهد.

ماده 15ـ جلسات هیأت مدیره با حضور حداقل سه نفر از اعضا که یکی از آنها رئیس یا نایب رئیس است، رسمیت می‌یابد و هر عضو دارای یک حق رأی است. تصمیمات هیأت مدیره با حداقل سه رأی موافق معتبر است.

ماده 16ـ اعضای هیأت مدیره نمی‌توانند حضور در جلسات هیأت مدیره و حق رأی خود را به دیگری واگذار کنند.

ماده 17ـ هیأت مدیره دارای دبیرخانه‌ای است که زیر نظر و با مسؤولیت نایب رئیس هیأت مدیره فعالیت می‌کند. دبیرخانه هیأت مدیره مرجع رسمی ابلاغ و استعلام مصوبات هیأت مدیره خواهد بود.

ماده 18ـ دبیر هیأت مدیره موظف است برای هر جلسه هیأت مدیره صورت‌جلسه‌ای تنظیم و با درج تاریخ و ساعت و محل تشکیل جلسه، اسامی حاضران و موضوعات مطرح شده در جلسه، خلاصه مذاکرات و نظرات اعضا را ثبت کند و مصوبات جلسه را به امضای اعضای حاضر در جلسه برساند. این صورت‌جلسه در دبیرخانه هیأت مدیره به ترتیب تاریخ شماره‌ گذاری و نگهداری خواهد شد.

تبصره ـ در مواردی که نایب رئیس نتواند وظایف دبیری را انجام دهد، یکی دیگر از اعضای هیأت مدیره، مسؤولیت وی را عهده‌دار خواهد بود.

ماده 19ـ در موارد ذیل، شورا عضویت هریک از اعضای هیأت مدیره را که مشمول عناوین مذکور باشد، لغو و حسب مورد طبق قوانین مربوط اقدام می‌نماید:
1ـ در صورت صدور حکم قطعی از دادگاه صالح که مبنی بر محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
2ـ در صورتی که به تشخیص شورا یکی از شرایط مندرج در ماده (6) قانون زایل گردد.
3ـ تخلف از مقررات قانون، اساسنامه و یا سایر مقررات مربوط، به تشخیص شورا.
4ـ از دست دادن توانایی جسمانی و روانی لازم برای انجام وظایف محوله به تشخیص شورا.
5ـ عدم حضور غیرموجه در جلسات هیأت مدیره، بیش از چهار جلسه متوالی یا شش جلسه متناوب در طول یک سال.

فصل چهارم ـ وظایف و اختیارات رئیس سازمان

ماده 20ـ رئیس سازمان بالاترین مقام اجرایی سازمان است و کلیه اختیارات لازم برای اداره امور سازمان جز آنچه به موجب قانون یا اساسنامه به مرجع دیگری محول شده است را دارا می‌باشد و نماینده سازمان نزد کلیه مراجع است و به طور کلی علاوه بر اختیار استخدام و انفصال موقت یا دائم کارکنان و تعیین شغل و سمت و حقوق و مزایا و ترفیع آنها و انجام تمام امور داخلی و اداری سازمان در محدوده این اساسنامه و مقررات مربوط، دارای وظایف و اختیارات زیر نیز خواهد بود:

الف ـ اجرای مصوبات شورا و هیأت مدیره.

ب ـ انجام هر نوع معامله قطعی، شرطی، رهنی، اجاری و انعقاد کلیه قراردادها به نام سازمان و تغییر، تبدیل، فسخ، اقاله و ابطال آنها نسبت به اموال منقول، غیرمنقول و حقوق و اسناد و اوراق بهادار سازمان به هر شکل و یا هر شخص حقیقی و حقوقی و تحت هرگونه شرایط نزد کلیه مراجع ذی‌ربط قضایی و غیرقضایی و در کلیه مراحل، سرمایه‌ گذاری، تأسیس و یا مشارکت در تأسیس انواع شرکت و مؤسسات دیگر برای انجام وظایف و تحقق اهداف سازمان.

پ ـ اقامه و تعقیب و دفاع از هرگونه دعوی اعم از حقوقی (مدنی) و کیفری و ثبتی و غیره و انصراف از آن با داشتن تمام اختیارات راجع به امر دادرسی در کلیه مراجع قضایی و غیرقضایی و تمامی مراحل، با حق مصالحه و سازش، ادعای جعل نسبت به سند طرف و استرداد سند و تعیین جاعل، ارجاع دعوی به داوری و تعیین داور، بدون اختیار صلح و به‌ طور کلی استفاده از کلیه حقوق و اجرای کلیه تکالیف ناشی از قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری و داوری، تعیین وکیل با حق توکیل به غیر ولو کراراً در امور دادرسی، اداری و اجرایی، تعیین میزان حق ‌الوکاله وکیل و تعیین مصدق و کارشناس، اعتراض به نظر کارشناس، همچنین اقامه دعوی، مطالبه خسارت، استرداد دعوی، جلب ثالث و دفاع از دعوی ثالث، اقدام به طرح دعوی متقابل و دفاع از آن، تقاضای تأمین خواسته یا توقیف اشخاص و اموال از مراجع قضایی، اعطای مهلت برای پرداخت مطالبات سازمان، درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات اجرایی و اخذ محکوم ‌به، تملک اموال منقول و غیرمنقول و حقوق مالی در قبال مطالبات سازمان اعم از مراجع قضایی و اداری و دوایر ثبتی و استرداد آنها به مالکان در قبال اخذ مطالبات.

ت ـ افتتاح حساب به نام سازمان نزد بانکها و مؤسسات مالی.

ث ـ تهیه و تنظیم بودجه، ترازنامه، حساب درآمد و هزینه، برنامه‌ها به همراه گزارش فعالیت بازار اوراق بهادار و عملکرد سازمان و تسلیم آن به هیأت مدیره.

ج ـ اتخاذ تصمیم نسبت به کلیه امور جاری سازمان که در این اساسنامه صراحتاً جزو وظایف و مسؤولیتهای سایر ارکان سازمان قرار نگرفته است.

چ ـ انجام سایر وظایف و مأموریتهایی که از طرف شورا یا هیأت مدیره به وی محول می‌شود.

تبصره ـ رئیس سازمان می‌تواند قسمتی از اختیارت و حق امضای خود را در چارچوب مقررات به کارکنان سازمان تفویض نماید.

فصل پنجم ـ حسابرس ـ بازرس

ماده 21ـ حسابرس ـ بازرس سازمان از بین مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی، توسط شورا برای مدت یک سال انتخاب می‌شود. انتخاب مجدد حسابرس ـ بازرس با تشخیص شورا بلامانع است.

تبصره 1ـ شورا هر زمان که بخواهد، می‌تواند حسابرس ـ بازرس را پس از تعیین جانشین برکنار کند.

تبصره 2ـ حسابرس ـ بازرس موظف است پذیرش مسؤولیت را کتباً به شورا اعلام کند تا در سوابق مربوط در دبیرخانه شورا نگهداری شود.

ماده 22ـ حسابرس ـ بازرس موظف است هرگونه قصور یا تقصیر در ارایه اطلاعات مؤثر بر گزارش حسابرسی از سوی اعضای هیأت مدیره، یا موارد مربوط به عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط را در گزارش خود منعکس نماید.

ماده 23ـ حسابرس ـ بازرس موظف است نسخه‌ای از مکاتبات مهم خود با سازمان، از جمله نامه مدیریت در زمینه کنترلهای داخلی را به هیأت مدیره و شورا ارسال کند.

ماده 24ـ تعیین حق ‌الزحمه حسابرس ـ بازرس با شوراست. پرداخت هرگونه وجه خارج از مصوبات شورا به حسابرس ـ بازرس و شرکا یا کارکنان وی از طرف سازمان ممنوع است.

فصل ششم ـ امور مالی سازمان

ماده 25ـ سال مالی سازمان برابر یک سال شمسی است که به‌ جز سال اول، از اول فروردین هر سال آغاز و در پایان اسفند همان سال خاتمه می‌یابد. سال اول فعالیت سازمان از تاریخ تأسیس تا پایان اسفند همان سال خواهد بود.

ماده 26ـ منابع درآمدی سازمان به قرار زیر است:
1ـ وجوه دریافتی بابت ثبت اوراق بهادار و صدور مجوزهای مذکور در ماده (7) قانون.
2ـ وجوه دریافتی از ناشران اوراق بهادار.
3ـ وجوه دریافتی بابت بخشی از کارمزد معاملات اوراق بهادار در بورسهای اوراق بهادار و کالایی، بازار خارج از بورس و بازار مشتقه.
4ـ وجوه دریافتی بابت هزینه‌های رسیدگی به اختلافات اشخاص در سازمان.
5ـ وجوه دریافتی بابت نظارت بر فعالیتهای اشخاصی که مطابق قانون برای آنها مجوز صادر شده است.
6ـ سایر منابع درآمدی.

تبصره 1 ـ سازمان موظف به تأمین هزینه‌های خود است و لذا در بودجه عمومی ردیف اعتباری خاصی نخواهد داشت.

تبصره 2ـ تعیین مآخذ و منابع درآمدی سازمان، تعرفه وجوه دریافتی و مبانی محاسبه، نحوه وصول، ضمانتهای اجرایی و سایر موارد مرتبط به موجب آیین ‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب شورا خواهد رسید.

تبصره 3ـ تغییرات نرخهای قابل اعمال مشمول این ماده در ابتدای هر سال از طریق جراید کثیر الانتشار به اطلاع عموم خواهد رسید.

ماده 27ـ درآمدهای سازمان در هر سال مالی پس از کسر کلیه هزینه‌ها، استهلاکها و ذخیره‌های همان سال به عنوان مازاد (کسری) در حسابها و صورتهای مالی سازمان شناسایی می‌شود.

ماده 28ـ بودجه سازمان برای هر سال مالی به‌جز سال اول باید حداکثر تا پایان آذر ماه سال مالی قبل توسط هیأت مدیره تنظیم و به شورا پیشنهاد گردد.

تبصره 1ـ در صورت عدم تصویب بودجه توسط شورا، هیأت مدیره می‌تواند با مجوز شورا نسبت به اجرای بودجه پیشنهادی خود به مأخذ یک دوازدهم در هر ماه اقدام نماید.

تبصره 2ـ تفاوت پرداختها با ارقام هریک از ردیفهای بودجه مصوب تا ده درصد نیاز به اصلاحیه بودجه ندارد، لکن تجاوز از این حد نیازمند تهیه اصلاحیه بودجه برای تصویب در شوراست.

تبصره 3ـ در صورتی که درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه سازمان متناسب با هزینه‌های آن نباشد، با تصویب شورا می‌تواند از کمکهای دولت استفاده نماید.

ماده 29ـ سازمان می‌تواند وجوه مازاد بر نیاز خود را در بانکها سپرده‌ گذاری یا در اوراق مشارکت مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سرمایه‌ گذاری نماید.

ماده 30ـ انتشار هرگونه اوراق بهادار توسط سازمان ممنوع است.

ماده 31ـ تصویب صورتهای مالی سازمان برای هر دوره مالی توسط شورا به منزله مفاصا‌ حساب هیأت مدیره برای همان دوره مالی است.

ماده 32ـ اسناد و اوراق تعهدآور، قراردادهایی که تعهد مالی برای سازمان ایجاد می‌کنند، چکها، بروات، سفته‌ها و سایر اوراق تجاری سازمان با امضای ثابت رئیس و یک عضو از دو عضو دیگر هیأت مدیره سازمان معتبر خواهد بود.

تبصره ـ دو عضو دیگر صاحب امضا توسط هیأت مدیره تعیین خواهند شد.

فصل هفتم ـ سایر موارد

ماده 33ـ این اساسنامه با پیشنهاد شورا و تصویب هیأت وزیران قابل تغییر و اصلاح است.

ماده 34ـ موارد پیش‌ بینی نشده در این اساسنامه مشمول قانون تجارت و سایر قوانین موضوعه خواهد بود.

پرویز داودی ـ معاون اول رئیس‌جمهور