هیأت وزیران در جلسه مورخ 21/11/1380 بنا به پیشنهاد شماره 3738/8/1 مورخ 1/8/1379 وزارت کشور و به استناد تبصره (2) ماده واحده قانون تأسیس دهیاری های خودکفا در روستاهای کشور – مصوب 1377 – اساسنامه، تشکیلات و سازمان دهیاری ها را به شرح زیر تصویب نمود:

اساسنامه ، تشکیلات و سازمان دهیاری ها
مصوب 1380,11,21با اصلاحات و الحاقات بعدی

فصل اول – کلیات

ماده 1- محدوده خدماتی هر دهیاری به پیشنهاد مشترک دهیار و شورای اسلامی روستا – که در این اساسنامه شورا نامیده می شود و پس از کسب نظر از دستگاه های ذی ربط و تأیید استاندار قابل اجرا است .

تبصره - در صورتی که محدوده قانونی روستا قبلاً به وسیله دستگاه های ذی ربط تعیین شده باشد تا تعیین محدوده جدید محدوده قبلی قابل استناد است.

ماده 2- دهیاری نهاد عمومی غیردولتی محسوب می شود، دارای شخصیت حقوقی مستقل است و به صورت خود کفا اداره می شود .

ماده 3- هر دهیاری دارای درجه ای خواهد بود که با توجه به حجم کار، درآمد، جمعیت و وسعت روستا تعیین و پس از کسب نظر از وزارت جهاد کشاورزی از طریق وزارت کشور ابلاغ می شود .

ماده 4- کلیه مکاتبات دهیاری فقط با امضای شخص دهیار معتبر است .

ماده 5- دهیار طبق بند (م) ماده (68) قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران – مصوب 1375 – (که در این اساسنامه ، قانون شوراها نامیده می شود) برای مدت چهار سال توسط شورا انتخاب و برای صدور حکم به بخشدار معرفی می شود و انتخاب مجدد وی بلامانع است .

تبصره 1- یک نسخه از حکم دهیار توسط بخشداری به واحد مربوط در استانداری ارسال می شود .

تبصره 2- واحدهای ذی ربط در استانداری ها مکلفند فهرست اسامی کلیه دهیاران و خلاصه وضعیت آن ها را تنظیم و به اداره ذی ربط در وزارت کشور ارسال نمایند . همچنین هر گونه تغییر و اصلاحی باید به اداره یاد شده اعلام شود .

ماده 6- خدمت دهیار در موارد زیر به پایان می رسد :
حجر دهیار
از دست دادن هر یک از شرایط احراز سمت دهیار به تشخیص شورا .
قبول استعفای دهیار توسط شورا .

تبصره در صورت عدم قبول استعفا از طرف شورا ، دهیار می تواند بعد از پانزده روز از تاریخ اعلام ، استعفای خود را به دفتر بخشداری ارسال کند و شورا موظف است حداکثر قبل از اتمام مدت ، دهیار جدید را انتخاب و جهت صدور حکم به بخشدار معرفی نماید .
عزل دهیار با اکثریت آرای اعضای شورا با رعایت آیین نامه ها و مقررات مربوط .
عدم حضور در محل خدمت بیشتر از پانزده روز بدون کسب مجوز از رییس شورا یا نداشتن عذر موجه به تشخیص شورا .

ماده 7- کارکنان دولت ، سازمان ها و مؤسسات وابسته به دولت ، مؤسسات عمومی غیر دولتی و دولتی و سازمان های وابسته به آن ها می توانند به عنوان مأمور به خدمت در سمت دهیار انجام وظیفه نمایند و پس از خاتمه دوره خدمت با رعایت مقررات استخدامی مربوط ، به سازمان محل خدمت اولیه خود بازگردند و مدت مأموریت آن ها جزء سوابق خدمتی مرتبط آنان محسوب می شود ، چنانچه دهیار از بین مستخدمان وزارتخانه ها یا مؤسسات یاد شده انتخاب نشده باشد پس از برکناری یا خاتمه دوره قانونی یا استعفای او، دهیاری، وزارت کشور و سایر مراجع ذی ربط در قبال او هیچ گونه تعهد استخدامی نخواهند داشت .

تبصره 1- هر گاه یکی از کارمندان وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی موضوع این ماده برای تصدی دهیاری انتخاب شود و خود اوراضی باشد اداره متبوع کارمند مکلف است با مأموریت او موافقت کند .

تبصره 2- دهیار می تواند همزمان با تصدی مسؤولیت دهیاری به فعالیت آموزشی خود نیز ادامه دهد .

ماده 8- در فاصله بین برکناری دهیار یا استعفا یا خاتمه خدمت او تا انتخاب دهیار جدید که نباید بیش از سه ماه به طول انجامد ، یکی از کارکنان دهیاری به انتخاب شورا به عنوان سرپرست دهیاری انجام وظیفه می نماید .

ماده 9- دهیار در زمان تصدی خود ، نمی تواند رئیس یا عضو هیأت مدیره یا مدیر عامل شرکت ها و مؤسساتی باشد که تمام یا قسمتی از حوایج عمومی حوزه دهیاری را تأمین می نماید همچنین دهیار حق ندارد در معاملات و قراردادهایی که یک طرف آن دهیاری است به طور مستقیم ذی سهم یا ذی نفع باشد .

فصل دوم – وظایف

ماده 10- وظایف تفصیلی دهیار و دهیاری جهت اداره و حفظ توسعه پایدار روستا بر اساس قانون شوراها و با رعایت قوانین و مقررات مربوط به شرح زیر است :

1- بهبود وضع زیست محیطی روستا .

2-کمک به شورا در خصوص بررسی و شناخت کمبودها ، نیازها و نارسایی های اجتماعی، اقتصادی ، عمرانی، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی و امور رفاهی روستا و تهیه طرح ها و پیشنهاد های اصلاحی و عملی در زمینه های یاد شده و ارایه آن به مسؤولان ذی ربط جهت اطلاع و برنامه ریزی و اقدام لازم .

3-تشویق و ترغیب روستاییان به انجام اقدامات لازم در جهت رعایت سیاست های دولت .

4-مشارکت و همکاری با شورا در جهت پی گیری اجرای طرح های عمرانی اختصاص یافته به روستا .

5-همکاری مؤثر با سازمان ثبت احوال در جهت ثبت موالید و متوفیات و تهیه آمار مربوط .

6- تأمین اراضی مورد نیاز مرتبط با اهداف و وظایف دهیاری پس از اخذ مجوز قانونی .

7- همکاری مؤثر با مسؤولان ذی ربط در جهت حفظ و نگهداری منابع طبیعی واقع در محدوده قانونی و حریم روستا .

8- تشویق و ترغیب روستاییان به توسعه صنایع دستی و اهتمام به ترویج ، توسعه و بازاریابی محصولات کشاورزی و دامی روستا .

9-اجرای مصوبات شورا.

10-همکاری با نیروی انتظامی و ارسال گزارش پیرامون وقوع جرایم و اجرای مقررات خدمت وظیفه عمومی ، حفظ نظم عمومی و سعی در حل اختلافات محلی .

11-اعلام فرامین و قوانین دولتی مربوط و پی گیری حسن اجرای آن ها .

12-مراقبت و حفظ و نگهداری اموال و تأسیسات عمومی در اختیار دهیاری .

13-همکاری با سازمان ها و نهادهای دولتی و ایجاد تسهیلات لازم برای ایفای وظایف آن ها .

14-مراقبت بر اجرای مقررات بهداشتی و حفظ نظافت و ایجاد زمینه مناسب برای تأمین بهداشت محیط .

15-ارسال گزارش های درخواست شده به شورا در موعد مقرر توسط دهیار .

16-حضور دهیار در زمان و مکان مقرر و پاسخگویی به سؤالات در صورت تقاضای شورا .

17-ارسال گزارش ماهانه فعالیت های دهیاری برای شورا و رونوشت آن به بخشداری .

18-تهیه تعرفه عوارض با همکاری شورا و ارایه آن به شورای اسلامی بخش به منظور تصویب و طی سایر مراحل قانونی .

19-وصول عوارض مصوب مراجع قانونی ومصرف آن در موارد معین .

20-مراقبت بر وضعیت بهداشتی گرمابه ها ، نانوایی ها ،قصابی ها، قهوه خانه ها و فروشگاههای مواد غذایی و بهداشتی بر اساس ضوابط و مقررات مربوط و معرفی اماکن غیر بهداشتی به مسؤولان ذی ربط.

21-برآورد و تنظیم و ارایه بودجه سالانه دهیاری و متمم و اصلاح آن به شورا جهت تصویب .

22-اهدا و قبول اعانات و هدایا به نام روستا با تصویب روستا .

23‌(اصلاحی 10/02/1382)ـ‌ فراهم نمودن زمینه ایجاد خیابان‌ها، کوچه‌ها، میدان‌ها، پارکها، فضاهای سبز، و‌رزشی و آموزشی، مراکز تفریحی عمومی و مجاری آب و توسعه معابر و پیگیری طرحها و نظارت بر اجرای آنها.

24-تنظیف و نگهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آب ها و فاضلاب و لایروبی قنوات مربوط به روستا و تأمین آب و روشنایی در حد امکان .

25-کمک در احداث تأسیسات تولید و توزیع آب ، برق و مخابرات و تعیین نرخ آن در روستا تا زمان اقدام مراجع ذی ربط (وزارتخانه های جهاد کشاورزی ، نیرو، پست و تلگراف و تلفن و شرکت آب و فاضلاب روستایی) .

26-مراقبت بر بهداشت ساکنان روستا و تشریک مساعی با وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای واکسیناسیون در جهت پیش گیری از بیماری های واگیر .

27-جلوگیری از تکدی گری و واداشتن متکدیان به کار .

28-انجام معاملات دهیاری اعم از خرید و فروش اموال منقول و غیر منقول ، مقاطعه، اجاره و استجاره .

29-ایجاد و سازماندهی غسالخانه و گورستان و تهیه وسایل حمل اموات و مراقبت در انتظام امور آن ها .

30-اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ روستا از خطر سیل و حریق و رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر و اماکن عمومی و تسطیح چاه ها و چاله های واقع در معابر بر اساس مصوبات شورا .

31-همکاری در جلوگیری از شیوع بیماری های انسانی و حیوانی واگیر و مشترک انسان و دام ، اعلام مشاهده این گونه بیماری ها به مراکز بهداشتی درمانی و دامپزشکی محل یا سایر مراکز ذی ربط ، اهتمام به دور نگهداشتن بیماران مبتلا ، معالجه و دفع حیوانات مبتلا به امراض واگیر ، بلا صاحب یا مضر .

32-تشریک مساعی با سازمان میراث فرهنگی در حفظ بناها و آثار باستانی روستا و همکاری با مسؤولان ذی ربط برای اداره ، احداث ، نگهداری و بهره برداری از تأسیسات عمومی ، اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و رفاهی مورد نیاز روستا در حد امکانات .

33 (اصلاحی 10/02/1382)ـ صدو‌ر پرو‌انه برای ساختمان‌هایی که در محدو‌ده قانونی رو‌ستا ساخته می‌شوند در چارچوب ضوابط و استانداردهای اعلام شده دستگاههای ذی‌ربط، با رعایت مقررات مندرج در آیین‌نامه مربوط به استفاده از اراضی، احداث بنا و تأ‌سیسات در خارج از محدو‌ده قانونی و حریم شهرها موضوع تصویب نامه شماره 4940 مورخ 22 /2 /1355 و سایر مقررات.

34-همکاری با شورای بخش و بخشداری به منظور بررسی و صدور پروانه های کسب .

35-معرفی خانواده های بی سرپرست و بی بضاعت به سازمان بهزیستی کشور و کمیته امداد امام خمینی و مساعدت به آن ها در حد امکانات .

36-همکاری در نگهداری و تسطیح راه های واقع در حریم اراضی روستا از طریق خودیاری اهالی روستا و دستگاه های ذی ربط .

37-مساعدت و همکاری با کشاورزان در جهت معرفی محصولا کشاورزی و تولیدات صنعتی و صنایع دستی روستا در مراکز شهری و نمایشگاه های ذی ربط .

38-پی گیری و مساعدت در جهت ایجاد مؤسسات خیریه و صندوق های قرض الحسنه و مؤسسات فرهنگی .

39-همکاری با واحدهای امداد رسانی در هنگام وقوع حوادث و سوانح غیر مترقبه و بلایای طبیعی .

40-گزارش پیشرفت یا عدم پیشرفت فیزیکی طرح ها به شورا و بخشدار و پیشنهاد راه کارهای مناسب برای تسریع در اجرای آن ها در جهت اجرای بند (ه) ماده (68) قانون شوراها .

41 (اصلاحی 10/02/1382)ـ همکاری با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی‌در جهت تهیه و اجرای طرح‌هادی رو‌ستا و ارایه پیشنهادهای لازم در تعیین کاربری اراضی و‌اقع در رو‌ستا به منظور گنجاندن آنها در طرح‌ هادی و اجرای ضوابط مصوب مربوط با موافقت شورا.

42- مراقبت واهتمام کامل در نصب برگه قیمت بر روی اجناس و اجرای تصمیمات شورای اسلامی بخش و روستا نسبت به ارزانی و فراوانی خواروبار و مواد مورد احتیاج عمومی و جلوگیری از فروش اجناس فاسد شده و معدوم نمودن آن ها با هماهنگی مراجع قانونی ذی ربط .

43-همکاری با مراجع ذی ربط در جهت تسهیل دسترسی مردم روستا به آرد و نان مرغوب .

44-پی گیری و ایجاد زمینه نظارت بر امور بهداشتی روستا از قبیل کشتار بهداشتی دام و عرضه گوشت.

45-اجرای مقررات دهیاری که جنبه عمومی دارد و به تصویب شورا و تأیید شورای اسلامی بخش رسیده و پس از اعلام برای کلیه ساکنان روستا لازم الرعایه است .

46-پیشنهاد نامگذاری معابر و اماکن و تأسیسات روستا به شورا جهت بررسی و ارایه آن ها به شورای اسلامی بخش جهت سیر مراحل لازم .

47-شناسایی زمینه های اشتغال و مساعدت در جهت تأمین کار برای افراد جویای کار با همکاری دستگاه های ذی ربط .

48 (الحاقی 10/02/1382)ـ در رو‌ستاهایی که دارای طرح ‌هادی مصوب هستند، طرح‌های عمرانی رو‌ستا باید در چارچوب طرح‌های ‌هادی رو‌ستا انجام شود

فصل سوم – بودجه و امور مالی

ماده 11(اصلاحی 04/12/1384)- اهالی روستا به منظور تأسیس دهیاری مبلغی را به عنوان خودیاری تأسیس دهیاری به حساب بانکی دهیاری که در یکی از نزدیک ترین شعب بانک های کشور به نام دهیاری افتتاح می شود واریز و برگه پرداخت را همراه با درخواست اهالی و شورا به وزارت کشور ارایه می نمایند .

ماده 11 - سرمایه غیر نقدی که از طریق اهالی تأمین خواهد شد عبارت است از اموال منقول و غیر منقول اعم از ماشین آلات ، زمین، ساختمان و تأسیسات که مورد استفاده دهیاری قرار می گیرد .

تبصره 1(الحاقی 04/12/1384)- کل سرمایه نقدی و غیر نقدی موضوع این ماده متعلق به دهیاری روستای محل است .

تبصره 2 (الحاقی 04/12/1384)- انتقال و واگذاری اموال و املاک دهیاری تابع آیین نامه مالی و معاملاتی دهیاری موضوع تبصره(1) ماده واحده قانون تأسیس دهیاری های خود کفا در روستا های کشور – مصوب 1377 – است .

تبصره 1- میزان سرانه نقدی خودیاری و کمک های غیر نقدی اهالی بر اساس دستورالعملی تعیین می شود که وزارت کشور تهیه و ابلاغ خواهد نمود .

تبصره 2- سرمایه غیر نقدی که از طریق اهالی تأمین خواهد شد عبارت است از اموال منقول و غیر منقول اعم از ماشین آلات ، زمین، ساختمان و تأسیسات که مورد استفاده دهیاری قرار می گیرد .

تبصره 3- کل سرمایه نقدی و غیر نقدی موضوع این ماده متعلق به دهیاری روستای محل است .

تبصره 4- انتقال و واگذاری اموال و املاک دهیاری تابع آیین نامه مالی و معاملاتی دهیاری موضوع تبصره(1) ماده واحده قانون تأسیس دهیاری های خود کفا در روستا های کشور – مصوب 1377 – است .

ماده 12- سال مالی دهیاری از اول فروردین ماه هرسال تا آخر اسفند ماه همان سال خواهد بود به استثنای اولین سال که آغاز آن تاریخ تأسیس دهیاری و پایان آن اسفند ماه همان سال است .

ماده 13- منابع درآمد دهیاری عبارتند از :
عوارض مقرر در آیین نامه اجرایی نحوه وضع و وصول عوارض توسط شوراهای اسلامی شهر ، بخش و شهرک موضوع قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 ، موضوع تصویب نامه شماره 32495/ت21823 ه مورخ 10/8/1378
عوارض صدوروانه ساختمان با رعایت آیین نامه مندرج در بند(1) این ماده و سایر قوانین و مقررات مربوط .
دریافت وام از بانک ها و مؤسسات اعتباری با تصویب شورا و تأیید شورای اسلامی بخش .
درآمد حاصل از کمک های دولتی و خودیاری بخش خصوصی ، اعانات و هدایا در چارچوب دستورالعمل های مربوط .
وصول بهای خدماتی که دهیاری ارایه می دهد با تصویب شورا و تأیید بخشدار و رعایت دستورالعمل های مربوط .
کمک های دولتی برای اجرای طرح های خدماتی و عمرانی در قالب بودجه سالانه کل کشور .
درآمدهای ناشی از عوارض اختصاص یافته از سوی مراجع وضع عوارض به منظور ایجاد تأسیسات عمومی و دولتی در محدوده قانونی روستا و حریم آن .

ماده 14- کلیه عوارض و درآمدهای دهیاری منحصراً به مصرف همان روستا می رسد .

ماده 15- حقوق ماهانه دهیار از محل بودجه شورا مندرج در ماده (47) آیین نامه اجرایی تشکیلات ، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی روستا و نحوه انتخاب دهیار موضوع تصویب نامه شماره 1760/ ت 21068 ه مورخ 24/1/1378 و به استناد ماده (94) قانون شوراها و با توجه به درجه دهیاری و دستورالعمل مربوط که از طریق وزارت کشور ابلاغ خواهد شد تعیین می شود .

ماده 16- صدور احکام حقوقی و مأموریت و مرخصی دهیار با موافقت شورا از طریق بخشدار صورت می گیرد .

ماده 17- هرگونه برداشت از وجوه و اعتبارات دهیاری در قالب بودجه مصوب سالانه و طرح های مصوب شورا با رعایت مقررات مربوط انجام می شود .

ماده 18- اسناد و اوراق تعهد آور و و حساب های بانکی به امضای مشترک دهیار و مسؤول مالی دهیاری که ذی حساب دهیار است انجام می شود .

ماده 19- دهیار مکلف است تا پایان دی ماه هر سال بودجه سال بعد دهیاری را به شورا ارایه نماید و شورا موظف است حداکثر تا نیمه اسفند ماه همان سال به بودجه پیشنهادی رسیدگی و در مورد آن اظهار نظر نماید و قبل از پایان اسفند ماه بودجه مصوب را جهت اجرا به دهیاری ابلاغ نماید .

تبصره 1- دهیار می تواند در صورت نیاز در طول سال مالی و قبل ازانقضای آن نسبت به ارایه متمم یا اصلاح بودجه پیشنهادی دهیاری برای اظهار نظر و تصویب نهایی به شورا اقدام نماید .

تبصره 2- دهیار مکلف است حداکثر تا نیمه خرداد ماه سال بعد تفریغ بودجه و صورت های مالی دهیاری را حسب اظهار نظر به شورا ارایه و شورا موظف است حداکثر تا پایان تیر ماه نسبت به صورت های مالی و تفریغ بودجه شورا اعلام نظر و تصمیم مقتضی اتخاذ و مراتب را جهت اقدام لازم قانونی به دهیار ابلاغ نماید .

معاون اول رییس جمهور – محمد رضا عارف