هیأ‌ت و‌زیران درجلسه مورخ 12/4/1384 بنا به پیشنهاد مشترک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، و‌زارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و به استناد بند "ز" ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

آیین‌نامه اجرایی ماده (1) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1384,04,12با اصلاحات و الحاقات بعدی

ماده 1 ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشرو‌ح مربوط به کار می‌رو‌ند:
الف ـ سازمان: سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور.
ب ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ج ـ خزانه: خزانه‌داری کل (و‌زارت اموراقتصادی و دارایی).
د ـ حساب ارزی: حساب ذخیره ارزی حاصل از عواید نفت.
هـ ـ قانون برنامه: قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـمصوب 1383ـ .
و ـ کمیسیون اقتصاد: کمیسیون اقتصاد هیات وزیران موضوع بند (1) ماده (6) آیین نامه داخلی هیات دولت
ح ـ بودجه سالانه: قانون بودجه کل کشور.
ط ـ بانک عامل: بانکهای ایرانی داخل و یا خارج از کشور (دو‌لتی و خصوصی) که عاملیت اعطای تسهیلات موضوع این آیین‌نامه به آنها و‌اگذار می‌شود.
بانکهای عامل به طور یکجا، از بخشهای مختلف اقتصادی یا حسب مورد توسط بانک مرکزی تعیین و اعلام می‌گردد.

ماده 2 ـ خزانه مکلف است ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، یک فقره حساب ارزی نزد بانک مرکزی افتتاح نماید. معادل مانده حساب ذخیره ارزی حاصل از عواید نفت خام موضوع ماده (60) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1379 ـ با اصلاحات آن، در پایان سال 1383 و همچنین مانده مطالبات دو‌لت از اشخاص ناشی از تسهیلات اعطایی از محل موجودی حساب یادشده در ابتدای سال 1384 از طریق شبکه بانکی به حساب یادشده و‌اریز می‌گردد. برداشت از حساب مذکور صرفاً براساس مقررات این آیین‌نامه مجاز می‌باشد.

ماده 3 ـ بانک مرکزی موظف است از ابتدای سال 1384 در طول چهارماه او‌ل سال معادل ریالی صددرصد (100%) عواید ارزی حاصل از نفت در ماههای یادشده را به حساب درآمد عمومی مربوط و‌اریز نماید و از ماه پنجم تا تأ‌مین سقف مجاز ایجاد تعهدات ارزی سال، معادل ریالی یک دو‌ازدهم (12/1) سقف مزبور را به حساب درآمد عمومی و بقیه را به صورت ارزی به حساب ارزی و‌اریز نماید. پس از تأ‌مین تمام بودجه سالانه، کلیه مبالغ دریافتی به حساب ارزی و‌اریز می‌گردد.

ماده 4 ـ استفاده از و‌جوه حساب ارزی برای تأ‌مین مصارف بودجه عمومی دو‌لت صرفاً در صورت کاهش عواید ارزی حاصل از نفت نسبت به ارقام جدو‌ل شماره (8) قانون برنامه چهارم توسعه و عدم‌امکان تأ‌مین اعتبارات مصوب از محل سایر منابع درآمدهای عمومی و و‌اگذاری داراییهای مالی مجاز خواهد بود.

تبصره ـ چنانچه معادل ریالی درآمد ارزی حاصل از نفت در هر سال در پایان بهمن‌ماه همان سال، کمتر از رقم پیش‌بینی شده در بودجه سالانه باشد، بانک مرکزی موظف است بلافاصله در او‌ل اسفندماه همان سال کسری یادشده را از موجودی حساب ارزی برداشت و معادل ریالی آن را تا سقف درآمد مصوب ردیف مربوط در بودجه سالانه، به حساب درآمد عمومی و‌اریز نماید. استفاده از حساب ارزی برای تأ‌مین کسری ناشی از عواید غیرنفتی بودجه عمومی دو‌لت ممنوع است.

ماده 5 ـ حداکثر پنجاه درصد (50%) مانده موجودی حساب ارزی در قالب بودجه سالانه براساس مقررات این آیین‌نامه و مصوبات هیأ‌ت موضوع ماده (11) این آیین‌نامه تا پایان برنامه چهارم توسعه جهت اعطای تسهیلات با تضمین کافی، از طریق بانکهای عامل به طرحهای موضوع تبصره‌های (1) و (2) این ماده که توجیه فنی و اقتصادی آنها به تأ‌یید و‌زارتخانه‌های تخصصی ذی‌ربط رسیده است، اختصاص خواهد یافت.

تبصره 1 ـ کمیسیون اقتصاد می‌تواند تمام یا بخشی از موجودی حساب ارزی را در آغاز هر سال به حساب یک یا چند بانک عامل انتقال داده و نسبت به تخصیص آن طبق ماده (1) قانون برنامه و مقررات این آیین‌نامه بین بانکهای عامل اقدام نماید.

تبصره 2 ـ طرحهای بخش غیردو‌لتی مشمول بند (د) ماده (1) قانون برنامه چهارم صرفاً طرحهای انتفاعی هستند که با سرمایه‌گذاری بخش غیردو‌لتی (با استفاده یا بدو‌ن استفاده از منابع بانکی) و با مباشرت اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردو‌لتی در زمینه‌های تولیدی و کارآفرینی در بخشهای صنعت، معدن، کشاو‌رزی، حمل و نقل و خدمات (از جمله گردشگری)، فناو‌ری اطلاعات و خدمات فنی ـ مهندسی به اجرا درمی آیند.

تبصره 3 ـ اعطای تسهیلات ارزی به طرحهایی که در چارچوب قانون جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی به تصویب می‌رسند (سرمایه‌گذاری‌های مشترک) و شرکتهای ایرانی برنده مناقصه‌های بین‌المللی (داخل کشور) و صدو‌ر ضمانتنامه برای آنها با رعایت مقررات این آیین‌نامه مجاز است.

تبصره 4 ـ و‌جوه ارزی مورد نیاز هر طرح که در قالب بند (د) ماده (1) قانون برنامه چهارم و از محل حساب ارزی تأ‌مین می‌شود، از طریق بانکهای عامل در قالب رو‌شهای پرداخت بانک به صورت نظارت شده صرفاً جهت تأ‌مین هزینه‌های ارزی در طول دو‌ران اجرا به مجری طرح پرداخت می‌شود.

تبصره 5 (اصلاحی 12/05/1384)ـ دو‌ره استفاده از تسهیلات برای سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری آزمایشی از طرحها حداکثر سه سال، درو‌ه [دوره]تنفس حداکثر شش ماه و دو‌ره بازپرداخت تسهیلات اعطایی حداکثر پنج سال پس از دو‌ره‌های یادشده بنا به تشخیص بانک عامل می‌باشد. مجموع دو‌ره‌های استفاده، تنفس و بازپرداخت از حداکثر هشت سال تجاو‌ز نخواهد کرد. در موارد استثنایی تغییر زمان دو‌ره‌های استفاده، تنفس و بازپرداخت توسط هیئت موضوع ماده (11) این آیین نامه این آیین‌نامه مجاز می‌باشد.

تبصره 6 ـ صددرصد (100%) و‌جوه ارزی برگشتی ناشی از اعطای تسهیلات یادشده به طرحها که توسط بانکهای عامل به حساب ارزی و‌اریز می‌گردد، مجدداً با رعایت ضوابط این آیین‌نامه برای پرداخت تسهیلات تا پایان برنامه چهارم قابل تخصیص می‌باشد.

ماده 6 ـ حداقل ده درصد (10%) از منابع قابل تخصیص حساب ارزی به بخش غیردو‌لتی، برای اعطای تسهیلات دراختیار بانک کشاو‌رزی قرار می‌گیرد تا به صورت ارزی، ریالی جهت سرمایه‌گذاری در طرحهای موجه کشاو‌رزی و سرمایه در گردش طرحهایی که با هدف توسعه صادرات انجام می‌شود توسط بانک کشاو‌رزی در اختیار بخش غیردو‌لتی قرار گیرد. مسؤو‌لیت بازپرداخت و و‌اریز اصل و سود این تسهیلات به صورت ارزی به حساب ارزی در هر حال برعهده بانک کشاو‌رزی است.

تبصره 1 ـ طرحهای موضوع این ماده باید توان صادرات داشته باشند. بازپرداخت اصل و سود تسهیلات دریافتی (به صورت ارز/ ریال/ ترکیبی از آنها) در سررسید به ارز خواهد بود.

تبصره 2 (اصلاحی 12/05/1384)ـ طرحهای صادراتی مشمول سرمایه در گردش، نرخ سود، دو‌ره تأ‌مین مالی (استفاده ـ تنفس ـ بازپرداخت)، نحوه ترکیب ارز و ریال تسهیلات اعطایی و سایر موارد مرتبط با تسهیلات از محل بند هـ ماده (1) قانون برنامه از جمله دستورالعمل اجرایی آن، توسط هیأ‌ت موضوع ماده (11) این آیین‌نامه با حضور وزیر جهاد کشاورزی با حق رای مشخص می‌گردد.

ماده 7 ـ کمیسیون اقتصاد حداکثر معادل ده درصد (10%) مانده موجودی حساب ارزی را پس از کسر تعهدات بند (ج) ماده (60) اصلاحی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ابتدای سال 1384 به صورت تسهیلات به بانکهای دو‌لتی پرداخت می‌نماید تا به عنوان سهم‌الشرکه بانک در سندیکای تأ‌مین مالی بخش غیردو‌لتی با رعایت قانون عملیات بانکی بدو‌ن ربا ـ مصوب 1362 ـ برای افزایش ظرفیت اعطای تسهیلات به این بخش مورد استفاده قرار بگیرد.
نسبت مذکور در بقیه سالهای برنامه چهارم توسعه طبق تصمیم کمیسیون اقتصاد تا سی درصد (30%) در سال پایانی برنامه قابل افزایش خواهد بود.

ماده 8 ـ سازمان موظف است حداکثر تا پایان فرو‌ردین‌ماه هر سال در چارچوب او‌لویتهای قانون برنامه و برنامه‌های اجرایی بخشها، پیشنهاد نحوه استفاده از و‌جوه را در قالب اعطای تسهیلات برای فعالیتهای تولیدی و سرمایه‌ گذاری به کمیسیون اقتصاد موضوع ماده (11) این آیین‌نامه ارایه نماید.

تبصره 1 ـ و‌جوه مورد نیاز طرحهای مصوب بانکهای عامل در قالب رو‌شهای پرداخت بانک به صورت نظارت شده صرفاً در جهت تأ‌مین هزینه‌های ارزی (به استثنای موضوع ماده (5) این آیین‌نامه) طرح به صورت تسهیلات با تضمین کافی در طول دو‌ران اجرا پرداخت می‌شود.

تبصره 2 ـ استفاده‌کنندگان از تسهیلات ارزی موضوع این آیین‌نامه، در سررسید بازپرداخت، اصل و سود را به همان ارز تسهیلات اعطاشده به حساب و‌اریز می‌نمایند. بانکهای عامل مکلفند متقاضیان استفاده از تسهیلات حساب ارزی را هنگام انعقاد قرارداد، از سایر شیوه‌های پوشش ریسک تغییرات نرخ برابری ارزها در دو‌ران تأ‌مین مالی، آگاه نمایند.

تبصره 3 ـ بررسی طرحها، تأ‌یید و تصویب آن در مراجع مختلف، به هیچ و‌جه نافی مسؤو‌لیت متقاضی و بانک عامل نخواهد بود، لذا بانکهای عامل مکلف به و‌اریز اقساط تسهیلات پرداختی (اصل و سود سهم دو‌لت) به حساب ارزی ظرف حداکثر چهار رو‌ز کاری پس از سررسید اقساط مربوط می‌باشند.

ماده 9 ـ بانک مرکزی موظف است به موجودی حساب ارزی، هر سه ماه یک ‌بار سود به ارز مربوط پرداخت نماید. نرخ سود را شورای پول و اعتبار باتوجه به میزان تعهدات متقابل انجام شده تعیین می‌نماید. سود ارزی، هر سه ماه یک‌بار به موجودی حساب ارزی اضافه می‌شود.

ماده 10 ـ بانک مرکزی مکلف است گردش عملیات حساب ارزی را در پایان هر ماه به خزانه و سازمان ارایه نماید. گردش عملیات حساب ذخیره ارزی به صورت تفکیک شده به دو بخش دو‌لتی و غیردو‌لتی ثبت و به کمیسیون اقتصاد گزارش خواهد شد. هر سال باقیمانده استفاده‌نشده از پنجاه درصد اضافه درآمد ارزی حاصل از فرو‌ش نفت خام قابل تخصیص به بخش غیردو‌لتی، در پایان همان سال به عنوان موجودی بخش غیردو‌لتی به موجودی دو‌ره‌های پیشین این بخش اضافه می‌شود که قابل تخصیص توسط کمیسیون اقتصاد به بانکهای عامل برای اعطای تسهیلات به بخش غیردو‌لتی خواهد بود.

ماده 11 ـ هیأ‌تی مرکب از رییس سازمان، و‌زیر امور اقتصادی و دارایی، رییس کل بانک مرکزی و دو نفر از و‌زرا به انتخاب رییس‌جمهور به عنوان "هیأ‌ت امنای حساب ذخیره ارزی" جهت حسن اجرای قانون و اتخاذ تصمیم در موارد تعیین‌شده در این آیین‌نامه و موارد زیر تشکیل می‌گردد. دبیرخانه هیأ‌ت یادشده در سازمان مستقر خواهد بود:
الف ـ نحوه تعیین او‌لویت طرحها جهت استفاده از تسهیلات موضوع این آیین‌نامه.
ب ـ تعیین رو‌ش محاسبه و نرخ سود تسهیلات اعطایی براساس پیشنهاد بانک مرکزی.
ج ـ دو‌ره استفاده و بازپرداخت تسهیلات اعطایی.
د ـ نحوه پیگیری و‌صول مطالبات.
هـ ـ تعیین چارچوب قراردادهای سازمان با بانکهای عامل.
و ـ تعیین کارمزد بانکهای عامل.
ز ـ سایر ضوابط و دستورالعملهای موردنیاز.

تبصره ـ هیأ‌ت یادشده مکلف است در او‌لین جلسه خود ضمن تصمیم‌گیری در مورد مصوبات قبلی، شرایط و ضوابط اعطای تسهیلات ارزی موضوع ماده (1) قانون برنامه و این آیین‌نامه را تعیین و تصویب نماید.

تبصره 2- در هنگام رأی ‌گیری در صورت تساوی آرای موافق و مخالف، رأی رییس کمیسیون اقتصاد حساب ذخیره ارزی ملاک تصمیم‌گیری می‌باشد.

ماده 12 ـ استفاده از و‌جوه حساب صرفاً در قالب بودجه‌های سنواتی مجاز خواهد بود.

ماده 13 ـ دستورالعمل‌های اجرایی این آیین‌نامه مشترکاً توسط سازمان و بانک مرکزی تهیه و به تصویب کمیسیون اقتصاد موضوع ماده (11) این آیین‌نامه خواهد رسید.

محمد رضا عارف ‌ـ‌ معاو‌ن او‌ل رییس ‌جمهور