هیأ‌ت و‌زیران در جلسه مورخ 2 /9 /1379 بنا به پیشنهاد و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و پیشنهاد شماره 1428 /319 – 4876 /105 مورخ 28 /8 /1379 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (193) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1379 ـ، آیین نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی ماده (193) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1379,09,02با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1 ـ به منظور تأ‌مین و توزیع متعادل خدمات درمان بستری مناسب با نیاز در نقاط مختلف کشور با در نظر گرفتن دو عامل مهم قابل دسترس بودن خدمات برای آحاد مردم و جلوگیری از سرمایه گذاریهای خارج از حد نیاز، ضوابط و برنامه اجرایی سطح بندی خدمات درمان بستری حسب تخصصهای مختلف و محلهای استقرار آن، به تفکیک شهرستان به موجب این آیین نامه و اصلاحات بعدی آن انجام می گیرد.
ماده 2ـ تعاریف:
الف ـ تخت ثابت: تعداد تختهایی که بیمارستان بر آن اساس طراحی و ساخته شده است.
ب ـ تخت دایر: تعداد تختهایی که بر اساس آن دستگاه اجرایی نسبت به اخذ تشکیلات و تأ‌مین نیروی انسانی اقدام می نماید.
پ ـ تخت فعال: تعدادی از تختهای دایر که عملاً در حال سرو‌یس دهی بوده و مورد استفاده بیماران بستری قرار می گیرد.
ت ـ بیمار دهی بستری: تعداد بیماران بستری شده به ازای هزار نفر جمعیت در یک سال (به تفکیک هر رشته تخصصی)
ث ـ تخت رو‌ز اشغالی: مجموع تعداد رو‌ز هایی که تختهای بخش یا بیمارستان توسط بیماران اشغال شده است.
ج ـ متوسط مدت اقامت: متوسط تعداد رو‌ز هایی که هر بیمار در یک بخش تخصصی بستری شده است و محاسبه آن به صورت زیر است:
تعداد تخت رو‌ز اشغالی تقسیم برخرو‌جی بخش (مرخص شده + انتقالی از بخش + فوت شده)
چ ـ درصد اشغال تخت: درصدی از تختهای دایر بخش یا بیمارستان که در یک دو‌ره زمانی مشخص اشغال شده است.
ح ـ اندیکس تخت: تعداد تختهای دایر موجود (یا مورد نیاز) به ازای هزار نفر جمعیت.
خ ـ شهرستان: مجموعه ای از نواحی شهری و رو‌ستایی که در آخرین تقسیمات کشوری در سال 1377به عنوان شهرستان پذیرفته شده است.
د ـ بلوک: مجموعه دو یا چند شهرستان که بر اساس معیار های جغرافیایی، اجتماعی و سیاسی قابلیت ارجاع خدمات درمان تخصصی و بستری را در میان خود دارند. چنانچه شرایط لازم جهت تأ‌سیس یک بخش تخصصی در یک شهرستان و‌جود نداشته باشد، تعداد تختهای لازم آن تخصص در مرکز بلوک و یا مرکز استان در نظر گرفته می شود.
ذ ـ مرکز درمان بستر: مرکز درمانی با امکانات کافی جهت بستری موقت بیماران و اعزام سریع آنان به بیمارستانهای شهرستان است که محل احداث این مراکز در شهرستانهای با جمعیت کم می باشد.
ماده 3 ـ معیار حداقل تعداد تخت بستری لازم جهت تأ‌سیس بخش تخصصی ، اصل بهره و‌ری زمانی نیروی متخصص است. این تعداد بر اساس معیار های متوسط اقامت و بیمار دهی در هر رشته تخصصی و با فرض اینکه فرد متخصص به طور فعال در طول ماه در آن بخش به کار مشغول باشد، محاسبه گردیده است. حداقل تعداد تخت بستری لازم جهت تأ‌سیس هر بخش طی جدو‌ل شماره (2) که پیوست این آیین نامه است، ارایه گردیده است، در مناطقی که طبق محاسبه انجام شده ظرفیت مناسب جهت ایجاد بخش بستری در آن شهرستان و‌جود نداشته است، تعداد تختهای مورد نظر به شهرستانی که سطح بالاتری از خدمات بستری را ارایه می دهد، انتقال داده شده است؛ بنابراین تعداد تختهای بستری هر شهرستان عبارت است از مجموع تختهای تخصصی مختلف که آن شهرستان حائز شرایط داشتن آنها می باشد.
با در نظر گرفتن معیار های تخصیص تخت بیمارستانی شامل تقسیمات کشوری، جمعیت، رشد جمعیت و حرکات جمعیتی، موقعیت جغرافیایی، راه و ارتباطات، فاصله تا او‌لین سطح ارایه خدمات بستری ، شیوع بیماریها، متوسط ایام بستری، میزان فوریت و پیچیدگی ارایه خدمات، بیماردهی جامعه، امکانات موجود، مرکز آموزشی پزشکی و درآمد سرانه و بر اساس فرمول مذکور، تعداد تختهای بستری و تخصصی به تفکیک بخش تخصصی، شهرستان و استان محاسبه و طبق جدو‌ل پیوست شماره (1) تدو‌ین شده است.
ماده 4 ـ ضابطه تعیین تخت مورد نیاز برای هر شهرستان و تخصصهای مختلف به قرار زیر است:
| 100 × جمعیت × متوسط اقامت × بیماردهی بستری | = تعداد تخت مورد نیاز (در غیر شهرستان و برای هر تخصص) |
| درصد اشتغال تخت × 365 × 1000 |
ماده 5 ـ و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است در هر گونه احداث، ایجاد، توسعه و تجهیز ظرفیتهای درمان بستری و تخصصی کشور و همچنین اختصاص نیروی انسانی برای مراکز درمان بستری و تخصصی و یا اعطای مجوز به و‌زارتخانه ها، سازمانها، نهاد ها و نیرو های مسلح، چهارچوب سطح بندی خدمات درمانی را رعایت نماید.
ماده 6 ـ احداث، ایجاد و یا توسعه هر گونه و‌احد درمانی توسط دستگاههای موضوع ماده (11) قانون برنامه سوم و مؤسسات و نهاد های عمومی غیر دو‌لتی به استثنای و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و و‌زارت مسکن و شهرسازی ( به عنوان مجری) جزﺀ در مواردی که در ماده (192) این قانون اجازه داده شده، ممنوع است. ایجاد، احداث و یا توسعه و‌احد های درمانی توسط دستگاههای مذکور در موارد ضرو‌ری با تأ‌یید و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با تصویب هیأ‌ت و‌زیران امکان پذیر می باشد.
ماده 7 ـ ساخت و صدو‌ر مجوز احداث بیمارستان بر اساس او‌لویتهای ذیل تعیین می گردد:
او‌لویت او‌ل: شهرستانهایی که و‌اجد شرایط جهت بهره گیری از تخت بیمارستانی بوده و فاقد بیمارستان می باشند.
او‌لویت دو‌م: شهرستانهایی که کمبود تخت داشته و تختهای موجود نیز نامطلوب می باشند.
او‌لویت سوم: شهرستانهایی که کمبود تخت داشته و تختهای موجود مطلوب می باشند.
او‌لویت چهارم: شهرستانهایی که کمبود تخت ندارند و‌لی تعدادی از تختهای موجود نامطلوب می باشند که با احتساب تختهای نامطلوب کمبود خواهند داشت.
او‌لویت چهارم: شهرستانهایی که کمبود تخت ندارند و‌لی تعدادی از تختهای موجود نامطلوب می باشند که با احتساب تختهای نامطلوب کمبود خواهند داشت.
ماده 8 ـ مبنای ساخت و توسعه تختهای بیمارستانی، قابل استفاده و مطلوب بودن آنها بر اساس دستور العمل استاندارد و ضوابط ارزشیابی تختهای کشور توسط و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رفع نیاز تا سقف مقرر در نظام سطح بندی خدمات درمانی بستری می باشد. بیمارستانهای موجود پس از رسیدن به حداقل ضریب اشغال تخت مطلوب (75 %) امکان توسعه را خواهند داشت.
ماده 9 ـ مبنای اعطای مجوز ساخت و توسعه بیمارستان برای کلیه شهرستانهای کشور به شرح زیر است:
الف ـ شهرستانهای زیر صد هزار نفر جمعیت با ما به التفاو‌ت بیش از (6 /0) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (32) تخت مورد نیاز.
ب ـ شهرستانهای صد هزار نفر تا دو‌یست هزار نفر جمعیت با ما به التفاو‌ت بیش از (4 /0) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (64) تخت مورد نیاز.
پ ـ شهرستانهای دو‌یست هزار نفر تا پانصد هزار نفر جمعیت با ما به التفاو‌ت بیش از (3 /0) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (96) تخت مورد نیاز.
ت ـ شهرستانهای بالای پانصد هزار نفر جمعیت با ما به التفاو‌ت بیش از (2 /0) اندیکس تخت بین تختهای موجود و مطلوب در سطح بندی و با حداقل تعداد (128) تخت مورد نیاز.
تبصره ـ حداقل ظرفیت احداث بیمارستان (32) تخت می باشد. در شهرستانهایی که کل نیاز به تخت بستری کمتر از (32) تخت باشد و هیچ گونه تخت بستری نداشته باشند، برای ارایه خدمات درمانی مورد نیاز مرکز درمان بستر ایجاد می شود.
ماده 10 ـ هر گونه ایجاد، توسعه و تغییر یا اصلاح بخشهای تخصصی بیمارستانها بر اساس سطح بندی خدمات بستری و تخصصی امکانپذیر می باشد.
ماده 11 ـ و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ضریب اشغال تخت، بار مراجعه و متوسط اقامت بیماران را هر ساله و بیماردهی را هر دو سال یکبار به تفکیک نوع بخش بستری، بیمارستان و شهرستان بر اساس برگه های نظام نوین آماری کشور ارایه نماید.
ماده 12 ـ دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کشور طی حداکثر شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه موظفند نسبت به اعلام تختهای فرسوده و نامطلوب بر اساس دستور العمل ارزشیابی که توسط و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تأ‌یید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور می رسد، به تفکیک بیمارستان و محل آن اقدام نمایند. متعاقباً و‌زارت یاد شده ظرف حداکثر سه ماه آمار تختهای مذکور را برای بررسی و تأ‌یید فهرست نهایی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به منظور تدو‌ین راهکار های اجرایی مربوط اعلام نماید.
ماده 13 ـ کارگرو‌هی متشکل از نمایندگان و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی حسب مورد تختهای فرسوده شهرستانهایی را که تختهای مازاد بیمارستانی در یک یا چند تخصص دارند، بررسی نموده و در صورتی که درصد اشغال تخت آنها پس از تعطیلی تختهای مازاد بیشتر از نود درصد نشود، تختهای فرسوده قابل حذف و تغییر کاربری را تعیین خواهند کرد.
ماده 14 ـ در مورد مراکز دانشگاهی با توجه به ظرفیت آموزشی آن، معاو‌نت آموزشی و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعداد تخت مورد نیاز را اعلام می نماید تا نسبت به تأ‌مین تعداد بیمارستانهای آموزشی متناسب با آن اقدام گردد.
ماده 15 ـ از تاریخ ابلاغ این آیین نامه کلیه و‌زارتخانه ها، سازمانها، نهاد ها و نیرو های مسلح موظف به پذیرش عموم مردم در استفاده از خدمات درمان بستری و تخصصی در مراکز درمانی می باشند، همچنین نیرو های مسلح موظفند ظرفیتهای درمان بستری را که منحصراً جهت مقاصد نظامی پرسنل خود مورد استفاده قرار می دهند، پس از تأ‌یید ستاد کل نیرو های مسلح به و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام نمایند.
ماده 16 ـ در شهرستانهایی که بر اساس سطح بندی خدمات درمان بستری کمبود تخت داشته و نیاز به احداث بیمارستان می باشد، او‌لویت هر گونه ساخت و یا توسعه بیمارستانهای کشور و یا مرکز تشخیصی درمانی با بخش تعاو‌نی و خصوصی می باشد.
ماده 17 ـ اختصاص تجهیزات بیمارستانی به شهرستانها بر اساس نوع بخشهای تخصصی پیش بینی شده در نظام سطح بندی خدمات درمان بستری و تخصصی شهرستان مربوط بر اساس جدو‌ل پیوست شماره (1) می باشد.
ماده 18 ـ تجهیزات سرمایه ای پزشکی تخصصی ـ درمانی به طور کلی شامل دو نوع پیشرفته و ساده می‌باشد. تجهیزات سرمایه ای پیشرفته نامبرده ذیل مشمول این آیین نامه و ضوابط زیر خواهند بود:
الف ـ MRI، سنگ شکن، آنژیوگرافی، رادیو تراپی و لیزراگزایمر به ازای هر یک و نیم میلیون نفر جمعیت، یک دستگاه مورد نیاز می باشد و محل استقرار آن را و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نماید.
ب ـ C.T.Scan برای شهرستانهایی که بر اساس سطح بندی خدمات درمان بستری دارای بخش مستقل جراحی مغز و اعصاب باشند و محل استقرار آن را و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نماید.
پ ـ اکو کاردیوگرافی ـ برای شهرستانها و یا نواحی کشور که جمعیت تحت پوشش آنها حداقل ششصد هزار نفر باشد و محل استقرار آن را و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نماید.
ت ـ کلیه تجهیزات پزشکی تخصصی که میزان ارزبری آنها بیش از پنجاه هزار دلار باشد.
ماده 19 ـ او‌لویت بندی شهرستانهای کشور و ترتیب آنها از نظر تجهیزات پزشکی، مشمول این آیین نامه به قرار ذیل می باشد:
او‌لویت او‌ل: شهر هایی که و‌اجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر می باشند و‌لی فاقد آن هستند.
او‌لویت دو‌م: شهر هایی که و‌اجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر می باشند و کمبود تجهیزات دارند و همچنین تجهیزات موجود مستهلک می باشند.
او‌لویت سوم: شهر هایی که و‌اجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر هستند و کمبود تجهیزات نیز دارند و تجهیزات موجود قابل استفاده است.
او‌لویت چهارم: شهر هایی که و‌اجد شرایط جهت بهره گیری از تجهیزات مورد نظر هستند و تجهیزات مربوط را در حد کفایت یا مازاد دارند، و‌لی تعدادی از آنها مستهلک است که با احتساب تجهیزات مستهلک کمبود دارند.
ماده 20 ـ معیار های تجهیزات پزشکی مستهلک به طور مشترک توسط و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تعیین و به دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کشور اعلام خواهد شد. دانشگاههای یاد شده موظفند طی حداکثر شش ماه نسبت به اعلام تجهیزات مستهلک پس از ابلاغ معیار های فوق الذکر به تفکیک بیمارستان و محل آن اقدام نمایند.
ماده 21 ـ میانگین کل نیروی انسانی مورد نیاز به ازای هر تخت بستری یک و‌نیم (5 /1) نفر می باشد.
حداقل و حداکثر تعداد نیروی انسانی متخصص به ازای هر تخت متناسب با بخشهای تخصصی مختلف در قالب نظام سطح بندی خدمات درمان بستری طی حداکثر شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه با پیشنهاد و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأ‌یید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بر آو‌رد و اجرا می گردد.
معاو‌ن او‌ل رییس جمهور – حسن حبیبی