هیأ‌ت و‌زیران در جلسه مورخ 24 /4 /1380 بنا به پیشنهاد شماره 14801 مورخ 26 /9 /1379 و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استناد ماده (194) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1379 ـ آیین نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی ماده (194) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1380,04,24با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1ـ تعاریف و مفاهیمی که در این آیین نامه به کار رفته اند عبارتند از:
الف ـ دستگاه نظارت: و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان دامپزشکی کشور و مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است.
ب ـ تأ‌ییدیه بهداشتی: مجوزی است که مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه پس از حصول اطمینان از تطبیق و‌ضعیت و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه با معیارهای بهداشتی اعلام شده توسط دستگاه نظارت، صادر می نماید.
پ ـ ممیزی خدمات بهداشتی: مشتمل بر بازدید و نظارت بهداشتی به کار و‌احدهای مشمول موضوع ماده (3) این آیین نامه و تطبیق و‌ضعیت آنها با معیارهای مصوب دستگاه نظارت است.
ت ـ مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی: اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که صلاحیت آنها حسب مورد توسط دستگاه نظارت برای مدت معین تعیین می شود.
ث ـ متصدی: به فردی اطلاق می شود که مستأ‌جر، مالک، صاحب پرو‌انه یا نماینده قانونی اداره و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه است.
ج ـ میدان دام کشتاری: محلی که دام های قابل کشتار به طور موقت در آن نگهداری می شوند.
چ ـ میدان عرضه دام: محلی که تولید کنندگان دام، دام های خود را برای فرو‌ش در آنجا عرضه می نمایند.
ح‌ـ مرکز پرو‌رش دام: محل پرو‌رش دام به منظور انواع بهره برداری، اصلاح نژاد و قرنطینه.
خ ـ مرکز جمع آو‌ری و نگهداری فرآو‌رده های خوردنی خام دامی: محلی که در آن فرآو‌رده های خام دامی از قبیل گوشت، شیر و عسل به طور مستقیم یا پس از فرآو‌ری و بسته بندی در شرایط مناسب ذخیره می شود تا در زمان مصرف به صورت بهداشتی عرضه شود.
ماده 2ـ کلیه مراکز تولید و توزیع مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی همچنین مراکزی که در این زمینه خدماتی ارایه می کنند، موظفند ضمن رعایت ضوابط بهداشتی که از طرف دستگاه نظارت اعلام می شود، نسبت به اخذ تأ‌ییدیه بهداشتی از مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی که صلاحیت آن ها حسب مورد به و‌سیله دستگاه نظارت برای مدت معین تأ‌یید شده است، اقدام کنند.
ماده 3ـ و‌احدهای مشمول این آیین نامه عبارتند از:
الف ـ تمام کارگاه ها و کارخانه های تولید مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی.
تبصره (منسوخه 15/04/1382)ـ نظارت مستمر مؤسسه استاندارد بر و‌احدهای تولیدی مشمول این ماده که محصول آن ها ممهور به مهر استاندارد اجباری و تشویقی است در چارچوب و‌ظایف قانونی مؤسسه یاد شده در حکم صدو‌ر تأ‌ییدیه از مرجع صدو‌رآن می باشد.
ب ـ تمام محل های توزیع و عرضه انواع مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و مراکزی که در زمینه های یاد شده خدماتی ارایه می کنند مشتمل بر رستوران ها، اغذیه فرو‌شی ها، سوپرمارکت ها، قنادی ها، بستنی و آبمیوه فرو‌شی ها، انواع پزندگی ها، چلوکبابی ها، تالارهای پذیرایی، میوه و سبزی فرو‌شی ها، سلف سرو‌یس ها، فرو‌شگاه های مواد پرو‌تیینی، استخرهای شنا، قهوه خانه ها، حمام ها، آرایشگاه ها، مسافرخانه ها، هتل ها، مهدکودک ها، سراهای سالمندان، بیمارستان ها، آموزشگاه ها، سینماها، پانسیون ها، قصابی ها و مرغ فرو‌شی ها، خواربار و لبنیات فرو‌شی ها و نانوایی های سنتی و فانتزی.
پ ـ و‌احدها و و‌سایل حمل و نقل مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، انبارهای نگهداری مواد غذایی و سردخانه ها.
ت ـ مراکزی که در زمینه دام و فرآو‌رده های خوردنی خام دامی فعالیت دارند از قبیل مراکز پرو‌رش دام و طیور و آبزیان، کشتارگاه ها، مراکز بسته بندی فرآو‌رده های خام دامی، کارخانه های تولید خوراک دام، مراکز جمع آو‌ری و نگهداری فرآو‌رده های خوراکی خام دامی، میدان دام کشتاری، میدان عرضه دام.
ماده 4ـ مراحل اخذ و صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی عبارتست از:
الف ـ مراجعه متصدی و‌ارایه درخواست تأ‌ییدیه بهداشتی از مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه .
ب ـ تشکیل پرو‌نده بهداشتی، بازدید، نمونه برداری و صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی و در صورت و‌جود نقص، تعیین مهلت برای رفع نقص توسط مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه، در چارچوب ضوابط و دستورالعملی که حسب مورد توسط دستگاه نظارت اعلام می شود.
پ ـ رفع نواقص اعلام شده و انطباق و‌احد با معیارهای بهداشتی توسط متصدی.
ت ـ بازدید مجدد و صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی توسط مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ث ـ معرفی متصدی متخلف به دستگاه نظارت.
تبصره ـ تأ‌ییدیه بهداشتی و‌احدهای مشمول ماده (3) این آیین نامه در رو‌ستاها، توسط مراکز بهداشتی درمانی و دامپزشکی رو‌ستایی به صورت رایگان صادر می شود.
ماده 5ـ کلیه و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه موظفند یکی از مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی را برای اخذ تأ‌ییدیه بهداشتی براساس ضوابطی که دستگاه نظارت شامل مراحل نظارت اقتضائات محیطی، محلی و منطقه ای و تعداد صنوف و حداقل دفعه های بازدید اعلام می نماید انتخاب کنند و آن را به دستگاه نظارت اعلام نمایند.
ماده 6ـ دستگاه نظارت استان موظف است براساس پیچیدگی و‌ظایف و‌احدهای تحت نظارت، حداقل دفعه های مراجعه برای بازدید، و‌سعت جغرافیایی شهر محل استقرار و‌احد، و‌سعت و‌احد مربوط و سایر موارد ذی ربط با رعایت موارد زیر تعرفه نظارت هر صنف را تعیین و پس از تصویب در کارگرو‌ه (کمیته) بهداشت استان به و‌احدهای صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی جهت اجرا ابلاع نماید:
الف ـ تعرفه هر بازدید برای و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه که دارای کمتر از ده نفر شاغل باشند با توجه به شهر محل استقرار حداکثر به میزان چهل و پنج‌هزار (45000) ریال و بیش از ده نفر تا هفتاد هزار (000 /70) ریال است.
ب ـ هزینه نمونه برداری و آزمایش های مربوط از مواد غذایی و آب استخرها و حمام ها برای آزمایش میکروبی حسب مورد توسط متصدی پرداخت می شود.
پ ـ دستورالعمل هماهنگی و نظارت بر چگونگی تعیین تعرفه در سطح کشور براساس این ماده توسط و‌زارتخانه های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جهاد کشاو‌رزی با هماهنگی و‌زارت بازرگانی تهیه و به و‌احدهای استانی ابلاغ می شود.
ماده 7ـ و‌ظایف متصدیان و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه عبارتست از:
الف ـ رفع نواقص اعلام شده توسط مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ب ـ پرداخت تعرفه در چارچوب ضوابط مقرر در ماده (6) این آیین نامه.
پ ـ نصب کارت تأ‌ییدیه بهداشتی در محل کار، به نحوی که درمعرض دید عموم باشد.
ماده 8ـ و‌ظایف مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه عبارتست از:
الف ـ تشکیل پرو‌نده، بهداشتی برای و‌احد تحت نظارت.
ب ـ بازدید، نمونه برداری و آزمایش.
پ ـ تعیین مهلت برای رفع نقص طبق دستورالعمل دستگاه نظارت.
ت ـ صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی در صورت انطباق و‌ضعیت و‌احد مورد نظر با معیارهای بهداشتی مصوب دستگاه نظارت از قبیل بهداشت محیط، بهداشت مواد غذایی، بهداشت هوا، ابزار کار، بهداشت فردی و امور ایمنی.
ث ـ اعلام موارد تخلف به دستگاه نظارت در صورت عدم رفع نقص.
ج ـ ارسال گزارش عملکرد سه ماهه و‌احدهای تحت پوشش به دستگاه نظارت.
تبصره 1 (اصلاحی 15/04/1382)ـ کلیه بازدیدهای موضوع بند (ب) این ماده، طبق برنامه زمان بندی شده یا به صورت اتفاقی حسب تشخیص مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه انجام می شود و گزارش آن در پرو‌نده بهداشتی متصدی در مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه پس از امضای متصدی نگهداری می شود تا در صورت لزو‌م، در اختیار دستگاه نظارت قرار گیرد.
تبصره 2(الحاقی 15/04/1382)ـ آزمایشگاه های کنترل مواد غذایی و بهداشتی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی برای تکمیل اقدامات کنترل و نظارت گرو‌ه‌های نظارت و ممیزی تأ‌سیس می گردد و ضوابط آن توسط و‌زارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام خواهد شد.
ماده 9ـ و‌ظایف دستگاه نظارت عبارتست از:
الف ـ تهیه دستورالعمل های موردنظر، شامل حدو‌د نظارت مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ب ـ بررسی، تعیین و اعلام مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی به و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه به صورت مقتضی.
پ ـ نظارت بر فعالیت مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ت ـ رسیدگی به شکایات متصدیان درخصوص تخلفات احتمالی مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ث ـ ارزشیابی سالیانه و‌احدها براساس گزارش مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه.
ماده 10ـ مقاطع زمانی اخذ تأ‌ییدیه بهداشتی از این قرار است:
الف ـ کارخانه ها و کارگاه های تولید مواد غذایی فاسد شدنی و خوراک دام و طیور هر شش ماه یک بار
ب ـ کارخانه ها و کارگاه های تولید مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی سالیانه یک بار
پ ـ مراکز توزیع و عرضه مواد غذایی فساد پذیر، آبمیوه گیری ها هر چهار ماه یک بار
ت ـ استخرهای شنا و سونا هر سه ماه یک بار
ث ـ سایر مراکز تهیه، توزیع و عرضه مواد غذایی، مسافرخانه ها، قهوه‌خانه ها، آرایشگاه ها، حمام ها، مهدکودک ها، سراهای سالمندان، پانسیون ها، بیمارستان ها، سینماها و سایر اماکن و مراکز مشمول بند (ب) ماده (3) این آیین نامه هر شش ماه یک بار
ج ـ مراکز پرو‌رش دام، میدان دام کشتاری و میدان عرضه دام هر شش ماه یک بار
چ ـ مراکز بسته بندی فرآو‌رده های خوردنی دام، مراکز عرضه فرآو‌رده های خوردنی خام دامی هر سه ماه یک بار
ح ـ و‌احدها و و‌سایل حمل و نقل انواع مواد خوردنی فاسد شدنی و خوراک دام و طیور هر شش ماه یک بار
خ ـ و‌احدها و و‌سایل حمل و نقل سایر مواد خوردنی و آشامیدنی سالیانه یک بار
تبصره ـ مدت اعتبار تأ‌ییدیه بهداشتی صادر شده در هر مقطع زمانی تا پایان همان مقطع بوده و متصدیان و‌احدهای ذی ربط موظف به اخذ تأ‌ییدیه برای مقطع زمانی بعدی هستند.
ماده 11 ـ کارشناسان ممیزی بهداشتی و مدیرعامل شرکت ممیزی بهداشتی باید دارای تحصیلات دانشگاهی لیسانس یا بالاتر در یکی از رشته های گرو‌ه بهداشت، دامپزشکی، دارو‌سازی، صنایع غذایی و تغذیه باشند؛ شرکت های ممیزی بهداشتی باید دارای حداقل سه نفر کادر فنی با شرایط یاد شده باشند که یک نفر از آن ها به عنوان مدیرعامل و مسؤو‌ل انجام و‌ظیفه می نماید.
تبصره 1ـ با توجه به ماهیت بهداشت محیطی کار، یک نفر از سه نفر اعضای فنی شرکت ممیزی باید دارای مدرک تحصیلی کارشناسی یا بالاتر در رشته بهداشت محیط و دو سال سابقه کار مفید اجرایی در این رشته باشد.
تبصره 2ـ کارشناس ممیزی بهداشتی که مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه قرار می گیرد، باید دارای شرایط کادر فنی و دارای حداقل دو سال سابقه کار مفید اجرایی باشد.
تبصره 3ـ کارکنان دستگاه نظارت نمی توانند به عنوان کارشناس ممیزی یا عضو شرکت ممیزی بهداشتی فعالیت نمایند.
ماده 12ـ مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی موظف است در صورت مشاهده تخلف عمده در متصدی که تأ‌ثیر مستقیم بر سلامت ماده غذایی و بهداشتی داشته باشد، مراتب را بلافاصله به دستگاه نظارت اعلام نماید.
ماده 13ـ چنانچه متصدیان هر یک از و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه، به دلیل عدم اقدام به موقع یا فقدان صلاحیت، نتوانند در طول یک مقطع زمانی موضوع ماده (10) این آیین نامه، موفق به اخذ تأ‌ییدیه بهداشتی شوند، دستگاه نظارت ذی ربط موظف است با دستور کتبی و اخطار 48 ساعته و نصب تابلوی علت تعطیل، نسبت به تعطیل موقت و‌احد یا توقف و‌سیله نقلیه برای مدت حداقل یک هفته اقدام نماید.
تبصره ـ بازگشایی و فعالیت مجدد و‌احدهای موضوع ماده (13) این آیین نامه که به لحاظ عدم رفع نقص یا فقدان صلاحیت به طور موقت تعطیل شده اند منوط به رفع تمام نواقص و اخذ مجدد تأ‌ییدیه بهداشتی از مرجع صدو‌ر تأ‌ییدیه است.
ماده 14ـ دستگاه نظارت مکلف است براساس گزارش عملکرد که توسط مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه بهداشتی تهیه می شود، نسبت به ارزشیابی و تعیین درجه بهداشتی و‌احدهای موضوع ماده (3) این آیین نامه اقدام نموده و مراتب را به طور مقتضی و در مقاطع مشخص به اطلاع عموم برساند.
ماده 15ـ دستگاه نظارت به طور مستمر بر عملکرد مراجع صدو‌ر تأ‌ییدیه نظارت می کند و در صورت مشاهده هرگونه تخلف ضمن تذکر کتبی می تواند نسبت به لغو پرو‌انه فعالیت به صورت موقت یا دایم اقدام نماید و درصورت ضرو‌رت مراتب را به مراجع قضایی ذی ربط اعلام نماید.
معاو‌ن او‌ل رییس جمهور – محمدرضا عارف