هیأت وزیران در جلسه 17/ 11/ 1397 به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط ‌زیست و به استناد تبصره ماده (1) قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور - مصوب 1396- آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها
مصوب 1397,11,17با اصلاحات و الحاقات بعدی

ماده 1- در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف- قانون: قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور - مصوب 1396 - .
ب- سازمان: سازمان حفاظت محیط ‌زیست.
پ- ستاد: ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور.
ت- تالاب: تالاب های موضوع جدول شماره (1) پیوست این آیین نامه که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است و تمامی صخره های مرجانی، علف های دریایی، خورها، پهنه های گلی، سواحل صخره ای، جنگل های حرا و مصب رودخانه های حوضه خلیج فارس و دریای عمان و مصب رودخانه های حوضه دریای خزر.
ث- نیاز آبی محیط زیستی: آب مورد نیاز برای حفظ ویژگی های تنوع زیستی و تأمین پایداری کارکردها و خدمات زیست بومی هر تالاب.
ج- حریم تالاب: حریم موضوع بند (ج) ماده (1) آیین نامه اجرایی تبصره (2) ماده (2) قانون اراضی مستحدث و ساحلی موضوع تصویب نامه شماره 3279/ ت36256ک مورخ 19/ 1/ 1387 .
چ- حریم بوم شناختی تالاب: زیستگاه های بلافصل تالاب که حیات وحش تالابی بخشی از فعالیت خود را در آن انجام می دهد یا در تعیین اصلی ترین خدمات تالاب نقش اساسی دارد.
ح- تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب: هرگونه فعالیت های انسانی در بستر و حریم بوم شناختی تالاب که منجر به تغییر مشخصات بوم شناختی تالاب شود.
خ- پیت زار: بخشی از بستر تالاب که مخلوط ناهمگنی از مواد و بقایای گیاهی تجزیه شده را تشکیل می دهد.
د- پایداری تالاب: حفظ مستمر ویژگی های محیطی و تنوع زیستی تالاب و ارائه خدمات و کارکردهای متنوع آن برای جوامع انسانی.
ذ- راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب‌ها: سند راهبردی بالادستی و برنامه عمل جامعی که استفاده از رویکرد زیست بومی را در راستای پایداری تالاب ها نهادینه نموده و اهداف کلی برای حفاظت و احیای تالاب ها و اقدامات اولویت دار و شیوه‌ همکاری بین دستگاه های اجرایی ذی ربط و ذی نفعان را مشخص می سازد.

ماده 2 - به منظور ایجاد هماهنگی در دستگاه های اجرایی ذی ربط و جلوگیری از خسارات ناشی از توسعه ناهماهنگ و ناپایدار بر تالاب ها و تضمین کارکرد پایدار تالاب ها، ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به ریاست معاون اول رییس جمهور و عضویت رییس سازمان (دبیر)، وزیران نیرو، کشور، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و امور خارجه و رییس سازمان برنامه ‌و بودجه کشور، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استانداران استان های ذی ربط حسب مورد، رییس کمیته ملی کنوانسیون رامسر، مرجع ملی کنوانسیون بین المللی مبارزه با بیابان زایی، یک نماینده از شبکه سمن های تالابی و دو نفر صاحب نظر با معرفی سازمان و تصویب ستاد تشکیل می شود.

ماده 3- وظایف ستاد به شرح زیر است:
الف - هماهنگی بین دستگاه های ذی ربط و سایر ذی نفعان با هدف جلوگیری از تخریب و آلودگی تالاب ها و بهبود وضعیت تالاب های آسیب دیده.
ب - نظارت بر تأمین نیاز آب محیط زیستی تالاب ها.
پ - تأیید نقشه راه و راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب ها که توسط سازمان و با هدف حفظ و احیای تالاب های کشور تهیه می شود.
ت- پیشنهاد اصلاح و تکمیل الزامات قانونی جهت عملیاتی شدن سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب ها به مراجع ذی ربط.
ث- ارزیابی عملکرد دستگاه ها در جهت اقدامات پیش بینی شده در سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب ها.
ج- تعیین الزامات مدیریت زیست بومی تالاب جهت رعایت در تهیه طرح های جامع، تفصیلی و هادی و نیز ساخت وسازهای مجاز در چهارچوب طرح های مذکور در بستر و حریم تالاب ها.
چ - تصویب دستورالعمل تعیین حریم بوم شناختی تالاب ها.
ح - تصویب دستورالعمل نحوه تشکیل و اداره جلسات ستاد.

تبصره - دستورالعمل تعیین حریم بوم شناختی تالاب ها با توجه به شرایط اختصاصی هر تالاب پس از ابلاغ این آیین نامه، توسط سازمان تهیه و پس از تصویب ستاد، ابلاغ می گردد. تا زمان تصویب دستورالعمل یاد شده، حریم موضوع ماده (2) آیین نامه اجرایی تبصره (2) ماده (2) قانون اراضی مستحدث و ساحلی موضوع تصویب نامه شماره 3279/ ت36256ک مورخ 19/ 1/ 1387 ملاک عمل خواهد بود. تعیین بستر و حریم صخره های مرجانی و علف های دریایی بر عهده سازمان است.

ماده 4(اصلاحی 28/01/1398)- وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب ها که توسط سازمان اعلام می شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم پس از تأمین آب شرب تخصیص می دهد که با همکاری دستگاه های ذی ربط و نظارت سازمان تأمین می شود.

ماده 5- هرگونه بهره برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها شود، ممنوع است و سازمان موظف است ضمن اخطار کتبی اصلاح یا توقف فعالیت در مهلت مشخص که برابر دستورالعمل ابلاغی سازمان تعیین می شود، نسبت به اعمال ماده (4) قانون در پایان مهلت مذکور با رعایت مفاد این آیین نامه اقدام کند.

تبصره 1- صدور پروانه اکتشاف و بهره برداری معدنی جدید در تالاب و حریم تالاب مستلزم مجوز سازمان است. برداشت نمک خشک از بخش های خشک شده بستر و حریم دریاچه ها و تالاب های شور و برداشت شورابه در تالاب و حریم بوم شناختی آن به روش های مداربسته که در فرایند استخراج و تولید، تلفات آب نداشته باشد، با رعایت قوانین و الزامات محیط زیستی و اخذ پروانه از سازمان و همچنین مجوزهای صادر شده قبل از ابلاغ این تصویب نامه، از حکم این تبصره مستثنا هستند.

تبصره 2- تجدید ممیزی و صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم شناختی آن منوط به تأیید سازمان است.

تبصره 3- دستگاه های اجرایی در انجام فعالیت ها و اقدامات قانونی خود مکلف به رعایت مفاد قانون و این آیین نامه هستند.

ماده 6- نحوه محاسبه خسارات ناشی از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها موضوع ماده (4) قانون به شرح زیر است:

الف - خسارت آلودگی ماهانه ناشی از تخلیه فاضلاب در تالاب و آب های پذیرنده از حاصل ضرب عوامل زیر برای آلاینده ترین عامل:
1- حجم کل خروجی فاضلاب واحد آلاینده در ماه بر اساس نمونه مرکب برحسب مترمکعب
2- میزان آلودگی که برابر است با غلظت هریک از آلاینده های اندازه گیری شده منهای حد مجاز تقسیم ‌بر حد مجاز مذکور هر آلاینده (مطابق جدول شماره (2) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)
3- ضریب ریالی (مطابق جدول شماره (2) پیوست)
4- درجه حساسیت (مطابق جدول شماره (3) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

ب - میزان خسارت آلودگی ناشی از دفع غیرصحیح مواد زاید جامد یا مایع از حاصل ضرب عوامل زیر:
1- و‌زن مواد زاید آلاینده برحسب کیلوگرم
2- ضریب ریالی ( مطابق جدو‌ل شماره (4) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)
3- ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو‌ل شماره (3) پیوست)

پ - میزان خسارت تخریب حاصل از خاک برداری و خاک ریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب، زهکشی، چرای غیرمجاز و برداشت غیرمجاز علوفه، برداشت پیت، وارد کردن گونه های غیربومی مضر گیاهی و جانوری، اقدامات منجر به مرگ و میر حیات وحش و آبزیان و از بین رفتن رستنی ها، ایجاد حریق، از حاصل ضرب هر یک از عوامل تعیین شده در جدو‌ل شماره (5) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است (فهرست اقدامات منجر به تخریب غیرقابل جبران تالاب ها و ضریب ریالی متناسب آنها) و ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو‌ل شماره (3) پیوست) تعیین می شود.

تبصره 1- تمامی خسارات در رابطه با غلظت آلاینده های ناشی از تخلیه فاضلاب در حوضه آبریز تالاب محاسبه می شود. در رابطه با تخلیه پسماند، بستر و حریم بوم شناختی تالاب ملاک محاسبه میزان خسارت خواهد بود.

تبصره 2- در صورت اصلاح استانداردهای آلودگی منابع آب (موضوع جدول شماره (2) پیوست)، استانداردهای مصوب جدید ملاک محاسبه خسارات خواهد بود.

تبصره 3- ضریب ریالی موضوع جداول شماره (2)، (4) و (5) پیوست، هر دو سال بر اساس نرخ رسمی تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بررسی های کارشناسی از سوی سازمان تعدیل و اعلام می شود.

معاون اول رئیس جمهور - اسحاق جهانگیری

جدول شماره 1- فهرست تالاب های موضوع تبصره ماده (1) قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور
حوضه آبریز	استان	نام تالاب
دریاچه ارومیه	آذربایجان غربی	1- دریاچه ارومیه، 2- شورگل(حسنلو)، 3- درگه سنگی،4- یادگارلو،5- قپی باباعلی، 6- کانی برازان، 7- قره گل، 8- آق زیارت، 9- گپی غازان و گروس، 10- اسلام آباد - طالقان، 11- جمال آباد، 12- چنگیز گلی، 13- گرده قیط و ممیند، 14- دیم قشلاق، 15- دریاچه مارمیشو، 16- قره داغ، 17- عشق آباد، 18- کنیکور، 19- ناور، 20- سولدوز، 21- پیراحمد کندی، 22- قره بلاغ گلی، 23- حیدربابا، 24- شیطان آباد، 25- بند نوروزلو، 26- آق قلعه،
	آذربایجان شرقی	1- قره قشلاق، 2- قوری گل
دریای خزر	اردبیل	1- نئور 2- شورابیل 3- تالاب های رود ارس 4- ات گلی 5- پنه خور 6- میل و مغان
	آذربایجان شرقی	1- ذولبین 2- بزوجیق 3- یانیق گل
	گیلان	1- مجموعه تالاب انزلی 2- تالاب امیر کلایه 3- لوندویل 4- استیل آستارا 5- کولاب بندر کیاشهر و دهانه سفید رود (بوجاق) 6- عینک 7- کردمحله 8- کیاکلایه 9- جوکندان تالش
	مازندران	1- شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان و لپوزاغمرز 2- آب بندان های فریدونکنار، سرخرود و ازباران 3- دریاچه ولشت 4- استخر پشت 5- شورمست 6- عباس آباد 7- لاسم 8- کلک ساهین
	گلستان	1- آلاگل 2- آلماگل 3- آجی گل 4- گمیشان 5- اینچه برون 6- دریاچه نمک
	قزوین	1-اوان
	آذربایجان غربی	1- بورالان 2- یاریم قیه 3- آق گل
فلات مرکزی	قزوین	1- تالاب دریابیگ
	البرز	1- تالاب اله آباد (صالحیه)
	تهران	1- بندر علی خان 2- تار 3- هویر
	کرمان	1- جازموریان
	همدان	1- آق گل
	مرکزی	1- میقان
	اصفهان	1- گاوخونی 2- شورگلپایگان
	فارس	1- مجموعه بختگان (طشک، نیریز، کمجان) 2- کافتر 3- هیرم 4- برم شور 5- آب پروان 6- برم فیروز 7- دشت کدار
	قم	1- حوض سلطان 2- دریاچه نمک 3- مره
خلیج فارس و دریای عمان	کردستان	1- زریوار
	ایلام	1- چگر 2- سیاه گاو 3- زمزم 4- سیاه درویش
	فارس	1- پریشان 2- ارژن 3- هفت برم 4- مهارلو 5- هرم و کاریان
	همدان	1- چم شور 2- پیرسلمان 3- وسج
	کرمانشاه	1- هشیلان 2- سراب نیلوفر 3- سراب یاوری
	لرستان	1- پیشه دالان 2- گهر 3- مجموعه تالاب های پلدختر 4- تنوردر 5- گوری بلمک
	خوزستان	1- خور موسی و خور جعفری 2- شادگان 3- بامدژ 4- هورالعظیم 5- بندون و میانگران ایذه 6- دریاچه شیمبار 7- تالاب پناهگاه حیات وحش دز 8- تالاب پناهگاه حیات وحش کرخه 9- تالاب دشت شعیبیه
	چهارمحال و بختیاری	1- چغاخور 2- گندمان 3- علی آباد 4- سولقان 5- برم لردگان 6- چال تر و خشک
	کهگیلویه و بویراحمد	1- برم الوان 2- برم شیر 3- کوه گل 4- موزرد ذیلابی
	سیستان و بلوچستان	1- خلیج گواتر و خور باهو
	هرمزگان	1- جگین و گابریک 2- خور خلاصی 3- خور مرکزی جاسک 4- مصب رودهای گز و حرا 5- تیاب 6- مصب رودهای شور شیرین و میناب 6- خور خوران 7- تمامی جزایر استان (دارای صخره های مرجانی و علفهای دریایی) 8- شیدرو
	بوشهر	1- خلیج نایبند 2- دهانه رود مند 3- تالاب حله 4- دیر و نخیلو 5- تمامی جزایر استان (دارای صخره های مرجانی و علفهای دریایی)
حوضه آبریز شرق	خراسان جنوبی	کجی نمکزار
	سیستان و بلوچستان	هامون های سیستان
(حوضه قره قوم)	خراسان رضوی	1- بزنگان (گل بی بی) 2- چشمه سبز

جدول شماره 2- عوامل، حد مجاز غلظت آلاینده ها (میلی گرم بر لیتر) و ضریب ریالی محاسبه خسارت تخلیه آلاینده ها به تالاب و آّب های پذیرنده
ردیف	مواد آلوده کننده		حد مجاز تخلیه به تالاب و آب های پذیرنده	ضریب ریالی
1	نقره	Ag	1	600
2	آلومینیم	Al	5	4800
3	ارسنیک	As	1/ 0	6000
4	برم	B	2	4800
5	باریم	Ba	5	6000
6	بریلیوم	Be	1/ 0	6000
7	کلسیم	Ca	75	3600
8	کادمیوم	Cd	1/ 0	6000
9	کلر آزاد	Cl	1	4800
10	کلراید	Cl-	600	2400
11	فرم آلدئید	CH2O	1	4200
12	فنل	C6H5OH	1	6000
13	سیانور	CN	5/ 0	4800
14	کبالت	Co	1	6000
15	کرم	Cr6+	5/ 0	6000
16	کرم	Cr3	2	6000
17	مس	Cu	1	6000
18	فلوراید	F	5/ 2	3600
19	آهن	Fe	3	2400
20	جیوه	Hg	ناچیز	6000
21	لیتیم	Li	5/ 2	1200
22	منیزیم	Mg	100	3000
23	منگنز	Mn	1	3600
24	مولیبدن	MO	01/ 0	4800
25	نیکل	Ni	2	4800
26	آمونیم	NH4	5/ 2	3600
27	نیتریت	NO2	10	2400
28	نیترات	NO3	50	2400
29	فسفات (بر حسب فسفر)	-	6	2400
30	سرب	Pb	1	6000
31	سدیم	Na	1	3000
32	سولفید	SH2	3	3000
33	سولفیت	SO3-	1	2400
34	سولفات	So4-	400	1800
35	وانادیم	V	1/ 0	4800
36	روی	Zn	2	2400
37	چربی و روغن	-	10	1800
38	دترجنت	ABS	5/ 1	2400
39	بی . او . دی	BOD	50	3600
40	سی . او . دی	COD	100	6000
41	مجموع مواد جامد محلول	TDS	-توضیح 1	1800
42	مجموع مواد جامد معلق	TSS	60	3000
43	مواد قابل ته نشینی	SS	0	3000
44	پ .هاش	pH	5/ 8 - 5/ 6	4800
45	مواد رادیواکتیو	O	0	6000
46	کدورت (NTU)	-	50	2400
47	رنگ (میلی گرم بر حسب پلاتین)	-	75	3000
48	درجه حرارت (سانتی گراد)	T	-توضیح 2	1800
49	کل کلیفرم گوارشی (تعداد در 100 میلی لیتر)	MPN	400	6000
50	کل کلیفرم (تعداد در 100 میلی لیتر)	MPN	1000	4800
51	مواد نفتی	TPH	01/ 0	6000
52	تخم انگل	-	0	6000
53	شوری	EC	-توضیح 1	2000

توضیح 1- تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود که پساب خروجی، غلظت کلراید، سولفات و مواد محلول منبع پذیرنده را در شعاع 200 متری بیش از ده درصد افزایش ندهد.

توضیح 2- درجه حرارت باید به میزانی باشد که بیش از 3 درجه سانتی گراد در شعاع 200 متری محل ورد آن، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا کاهش ندهد.

جدول شماره 3- درجه بندی حساسیت تالاب
ردیف	طبقه بندی تالاب	درجه حساسیت
1	تالاب های آب شور یا لب شور فصلی	4
2	تالاب های آب شور یا لب شور دائمی	6
3	تالاب های ساحلی / دریایی	8
4	تالاب های آب شیرین فصلی	10
5	دریاچه ها و تالاب های آب شیرین دایمی	12
6	تالاب های ثبت شده در کنوانسیون رامسر و تالاب های با سطح حفاظتی پارک ملی و پیت زارها	14

جدول شماره 4- طبقه بندی مواد زاید و خسارات آلودگی ناشی از تخلیه پسماند به تالاب ها و حریم آنها
گروه	کد بین المللی	نوع مواد زاید	شاخص آلایندگی	واحد	ضریب ریالی
1	Y10	مواد و اشیای حاوی یا آلوده به بی فنیل های چند کلره (PCBS)	وزن PCB-PBB-PCT	Kg	10000
	Y43	ترکیبات گروه دی - بنزو- فروان های چند کلره	وزن فوران ها	Kg	100000
	Y44	ترکیبات گروه دی - بنزو - پی - دی اکسین های چند کلره	وزن دی اکسیدها	Kg	100000
	Y41	حلال های آلی هالوژن دار	وزن ماده	Kg	100000
	Y29	جیوه، ترکیبات جیوه	وزن جیوه	Kg	100000
	Y5	مواد زاید حاصل از تولید، فرمولاسیون و استفاده از مواد شیمیایی نگهدارنده چوب	وزن ماده	Kg	100000
	Y45	ترکیبات آلی هالوژن دار علاوه بر موادی که در بالا اشاره شد	وزن ماده	Kg	5000
2	Y26	کادمیوم، ترکیبات کادمیوم	وزن کادمیوم	Kg	5000
	Y24	آرسنیک و ترکیبات آرسنیک	وزن آرسنیک	Kg	5000
	Y21	ترکیبات کروم شش ظرفیتی	وزن کروم	Kg	5000
	Y30	تالیوم و ترکیبات تالیوم	وزن تالیوم	Kg	5000
	Y19	کربونیل های فلزی	وزن ماده	Kg	5000
	Y20	برلیوم ترکیبات برلیوم	وزن برلیوم	Kg	5000
	Y28	تلوریوم و ترکیبات تلوریوم	وزن تلوریوم	Kg	5000
	Y27	آنتیموان، ترکیبات آنتیموان	وزن آنتیموان	Kg	5000
	Y25	سلنیوم و ترکیبات سلنیوم	وزن سلنیوم	Kg	5000
	Y17	مواد زیاد حاصل از پرداخت سطح فلزات و پلاستیک	وزن ماده	Kg	2000
3	Y15	ضایعاتی که ماهیت انفجاری دارند و مشمول سایر مقررات نیستند	وزن ماده	Kg	100
	Y34	اسیدها به اشکال محلول یا جامد	وزن اسید آزاد	Kg	100
	Y35	بازها به اشکال محلول یا جامد	وزن باز آزاد	Kg	100
4	Y4	مواد زاید حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد داروهای گیاهی و مواد کشنده میکروارگانیسم ها، شامل سموم کشاورزی	وزن ماده	Kg	5000
	Y7	مواد زاید حاصل از تصفیه حرارتی و آبکاری فلزات به وسیله سیانیدها	وزن سیانید	Kg	100000
	Y37	ترکیبات آلی فسفره	وزن فسفر	Kg	5000
	Y33	سیانیدهای غیرآلی	وزن سیانید	Kg	10000
	Y38	سیانیدهای آلی	وزن سیانید	Kg	10000
5	Y18	بقایای حاصل از عملیات دفع مود زاید صنعتی	وزن ماده	Kg	2000
	Y47	بقایای حاصل از زباله سوزهای منازل	وزن ماده	Kg	2000
	Y39	فنل ها، ترکیبات فنل از جمله کلروفنل ها	وزن فنل ها	Kg	50
	Y40	اترها	وزن اتر	Kg	50
	Y42	حلال های آلی بدون هالوژن	وزن ماده	Kg	50
	Y6	مواد زاید حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد حلال های آلی	وزن ماده	Kg	50
	Y8	ضایعات روغن های معدنی که برای استفاده های رایج مناسب نیستند	وزن ماده	Kg	50
	Y9	مخلوط های زاید روغن با آب، هیدروکربن ها با آب و امولسیون ها	وزن ماده	Kg	50
	Y11	مواد قیری زاید حاصل از پالایش، تقطیر و تصفیه حرارتی	وزن ماده	Kg	50
6	Y36	آزبست (پودر یا الیاف)	وزن آزبست	Kg	2000
7	Y1	مواد زاید حاصل از مراقبت های پزشکی بیمارستان ها، مراکز درمانی	وزن ماده	Kg	500
	Y2	مواد زاید حاصل از تولید و تهیه فرآورده های دارویی	وزن ماده	Kg	500
	Y3	دوا و داروهای زاید و کودهای شیمیایی	وزن ماده	Kg	500
8	Y12	مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد جوهرها، رنگ ها، پیگمنت ها، مواد رنگرزی، لاک و الکل و روغن های جلا	وزن ماده	Kg	200
	Y16	مواد زاید حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد مواد شیمیایی مورد استفاده در عکاسی	وزن ماده	Kg	200
	Y32	ترکیبات غیرآلی فلوئور غیر از کلسیم فلوراید	وزن ماده	Kg	200
	Y14	مواد زاید شیمیایی حاصل از فعالیت های تحقیقاتی، عمرانی یا آموزشی که ماهیت شناخته شده ندارند یا جدید هستند و اثرات شان بر روی انسان و محیط ناشناخته است	وزن ماده	Kg	200
9	Y31	سرب، ترکیبات سرب	وزن سرب	Kg	2000
	Y22	ترکیبات مس	وزن مس	Kg	1000
	Y23	ترکیبات روی	وزن روی	Kg	1000
10	Y46	سایر پسماندها	وزن ماده	Kg	1

جدول شماره 5- فهرست اقدامات منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها و ضریب ریالی متناسب آنها
ردیف	اقدام	واحد	ضریب ریالی
1	خاک برداری از تالاب	مترمکعب	200000
2	خاک ریزی به تالاب	مترمکعب	100000
3	تغییر وضع طبیعی تالاب و حریم آن	مترمربع	40000
	ساخت و ساز، تخریب و تغییر کاربری
4	برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب و یا زهکش کردن تالاب	مترمکعب	100000
5	برداشت پیت	کیلوگرم	10000
6	وارد کردن گونه های غیربومی مضر گیاهی و جانوری متناسب با میزان خسارت زایی گونه به تشخیص سازمان حفاظت محیط زیست	مساحتی از تالاب که تحت گسترش گونه غیربومی مضر قرار گرفته است (هکتار)	10000000
7	اقدامات منجر به مرگ و میر حیات وحش و آبزیان	تعداد	مطابق جداول مطالبه ضرر و زیان شکار و صید
8	بریدن، ریشه کن کردن و سوزاندن گیاهان	تعداد	400000 برای درخت
			50000 برای درختچه
			10000 برای نهال
			2500 برای بوته
9	چرای غیرمجاز دام	واحد دامی	20% ارزش متوسط واحد دامی در سال
10	برداشت غیرمجاز علوفه	کیلوگرم	5000
11	آتش سوزی عمدی	هکتار	1000000